baş

Ayrıca bakınız: baS, bás, bas, bàs

Türkçe

Haftanın sözcüğü – 2008, 39, 40, 41 ve 42. hafta

Söyleniş

• IPA^(anahtar): [ˈbɑʃ]
• Heceleme: baş

Ad

baş (belirtme hâli başı, çoğulu başlar)

1. (anatomi) insanda ve hayvanlarda beyin, göz, kulak, burun, ağız v.s. organları kapsayan, vücudun üst veya önünde bulunan bölüm
   • eş anlamlıları: kafa, ser
   • Sağ elinin çevik bir hareketiyle başındaki tülbendi çekip aldı. — N. Cumalı
2. başlangıç
   • Ay başı. Hafta başı. Satır başı. Yılbaşı.
3. bir şeyin genellikle toparlakça ucu
   • Avucumuzun içinde sakladığımız sigaraların yanmış ucu ile fitillerin başını yaktık. — F. R. Atay
4. bir şeyin uçlarından biri
   • Merdiven başında beni çağırdı. — A. Kutlu
5. bir şeyin çevresi veya yakını
   • Güzel bir sonbahar havasında şair, havuz başına uzanır gibi oturmuş, güneşleniyordu. — A. Kabaklı
6. Bir alanda bulunan ya da gezinen kişi ya da kişilere eşlik edip onlardan sorumlu olan kimse.
   • Ayfer TUNÇ, 2014 Dünya Ağrısı, sayfa 19

     "Hasret'le Gurbet onun en büyük hayal kırıklığıydı çünkü, gittiği yerden onlar için geri dönmüştü, başlarında erkek lazım olduğu için."

7. bir topluluğu yöneten kimse
   • Cumhurbaşkanı devletin başıdır. — Anayasa
8. esas, temel
   • Gücün, erdemliğin, bilimin, her şeyin başı paradır, para. — H. E. Adıvar
9. güreşte pehlivanların ayrıldıkları beş derecenin en yükseği
   • Başa güreşmek.
10. önem veya yönetim bakımından ileride olan, en önemli, en üstün" anlamlarında birleşik kelimeler yapan bir söz
    • Başbakan, başçavuş, başhekim, başkent, başöğretmen, başpehlivan, başrol, başsavcı.
11. (coğrafya) arazide en yüksek nokta
    • Dağın başı. Tepenin başı.
12. (denizcilik) deniz teknelerinde ön taraf
13. (hukuk) sarraflık hakkı
14. (patoloji) çıban
15. (yiyecekler) kasaplık hayvanda ve bazı yiyecekte adet
    • Yirmi baş koyun. Üç baş soğan.

Çekimleme

baş adının çekimi

		tekil	çoğul
yalın		baş	başlar
belirtme		başı	başları
yönelme		başa	başlara
bulunma		başta	başlarda
ayrılma		baştan	başlardan
tamlayan		başın	başların
iyelik
		tekil	çoğul
1. tekil	yalın	başım	başlarım
	belirtme	başımı	başlarımı
	yönelme	başıma	başlarıma
	bulunma	başımda	başlarımda
	ayrılma	başımdan	başlarımdan
	tamlayan	başımın	başlarımın
2. tekil	yalın	başın	başların
	belirtme	başını	başlarını
	yönelme	başına	başlarına
	bulunma	başında	başlarında
	ayrılma	başından	başlarından
	tamlayan	başının	başlarının
3. tekil	yalın	başı	başları
	belirtme	başını	başlarını
	yönelme	başına	başlarına
	bulunma	başında	başlarında
	ayrılma	başından	başlarından
	tamlayan	başının	başlarının
1. çoğul	yalın	başımız	başlarımız
	belirtme	başımızı	başlarımızı
	yönelme	başımıza	başlarımıza
	bulunma	başımızda	başlarımızda
	ayrılma	başımızdan	başlarımızdan
	tamlayan	başımızın	başlarımızın
2. çoğul	yalın	başınız	başlarınız
	belirtme	başınızı	başlarınızı
	yönelme	başınıza	başlarınıza
	bulunma	başınızda	başlarınızda
	ayrılma	başınızdan	başlarınızdan
	tamlayan	başınızın	başlarınızın
3. çoğul	yalın	başı başları
	belirtme	başını başlarını
	yönelme	başına başlarına
	bulunma	başında başlarında
	ayrılma	başından başlarından
	tamlayan	başının başlarının

Atasözleri

anatomi

• Ağaran baş, ağlayan göz gizlenmez
• Ağrısız baş mezarda gerek
• Ayaklar baş, başlar ayak oldu
• Baş ağır gerek, kulak sağır
• Baş başa bağlı, baş da şeriata
• Baş dille tartılır
• Baş kes, yaş kesme
• Baş nereye giderse, ayak da oraya gider
• Baş ol da eşek başı ol
• Baş sağ olursa börk çok bulunur
• Baş sallamakla kavuk eskimez
• Baş yarılır börk içinde, kol kırılır kürk içinde
• Baş yastığı baş derdini bilmez
• Başa gelen çekilir
• Başa gelmeyince bilinmez
• Başak büyüdükçe boynunu eğer
• Başım acemi berbere teslim eden, cebinden pamuğunu eksik etmez
• Başın başı, başın da başı vardır
• Başın sağlığı, dünya varlığı
• Başına gelen başmakçıdır
• Başını sallamayan kavak olmaz

Deyimler

anatomi

• atbaşı,
• aybaşı,
• bacabaşı,
• baltabaş,
• barbaşı,
• baş başa,
• baş başa vermek,
• baş bayan,
• baş bodoslaması,
• baş belası,
• baş döndürücü,
• baş dönmesi,
• başa baş,
• başeski,
• başgedikli,
• başkaldırı,
• başkaldırmak,
• başkarakter,
• başkâtip,
• başkemancı,
• başkesit,
• başsavunucu
• baş tacı,
• baştanımaz,
• başteknisyen,
• başucu,
• baş ucu,
• başuzman,
• başülke,
• baş üstü,
• baş üstüne,
• başvekâlet,
• başvekil,
• baş vezir,
• başvurmak,
• başvuru,
• başvurulmak,
• başyapıt,
• başyardımcı,
• başyargıcı,
• başyaver,
• başyazar,
• başyazı,
• başyazman,
• başyemek,
• başyıldız,
• başyönetmen,
• başyukarı,
• başı bağlı,
• başıboş,
• başıbozuk,
• başı bütün,
• başı dertte,
• başı devletli,
• başı dimdik,
• başı dinç,
• başı dumanlı,
• başı havada,
• başı kabak,
• başı kalabalık,
• başı önünde,
• başı yerde,
• başı yukarıda,
• başı yumuşak,
• başına buyruk,
• baştan savma,
• bir başına,
• çeşnicibaşı,
• çıbanbaşı,
• dağbaşı,
• delibaş,
• demirbaş,
• düğüncübaşı,
• elebaşı,
• elmabaş,
• erbaş,
• eşekbaşı,
• gafil baş düşmana eş,
• gölbaşı,
• hafta başı,
• hahambaşı,
• hamalbaşı,
• hekimbaşı,
• ırgatbaşı,
• iki el bir baş için,
• iribaş,
• işbaşı,
• işin başı,
• kamçıbaşı,
• kancabaş,
• karabaş,
• kayabaşı,
• kendi başına,
• kervanbaşı,
• kırk yılın başı,
• kocabaş,
• koçbaşı,
• kolbaşı,
• koltuk başı,
• köprübaşı,
• köşe başı,
• kumbaşı,
• kuşbaşı,
• kuşçubaşı,
• kuyruklu yıldız başı,
• küçükbaş
• madde başı,
• masa başı,
• masa başında,
• mehterbaşı,
• meme başı,
• mimarbaşı,
• müneccimbaşı,
• obabaşı,
• ocak başı,
• odabaşı,
• omuz başı,
• onbaşı,
• oymakbaşı,
• ördekbaşı,
• pazarbaşı,
• saç saça baş başa,
• saç saça, baş başa dövüşmek,
• sallabaş,
• sarbanbaşı,
• satır başı,
• sekbanbaşı,
• semazenbaşı,
• tepebaşı,
• tokmakbaş,
• topbaş,
• ustabaşı,
• üst baş,
• yanı başı,
• yârenbaşı,
• yaş baş,
• yeşilbaş,
• yılanbaşı,
• yiğitbaşı

Kelime birliktelikleri

anatomi

• aklı başında,
• astsubay başçavuş,
• astsubay kıdemli başçavuş,
• ay başı,
• baş ağrısı,
• baş akortçu,
• baş altı,
• baş antrenör,
• baş aşağı,
• baş bezi,
• baş bıçağı,
• baş biti,
• baş denetçi,
• baş denetmen,
• baş dümeni,
• baş eczacı,
• baş efendi,
• baş eğmek,
• baş halatı,
• baş havlusu,
• baş kesme,
• baş kesmek,
• baş keşiş,
• baş mekân,
• baş müezzin,
• baş müşavir,
• baş müzakereci,
• baş örtüsü,
• baş üstü,
• baş üstüne,
• baş vezir,
• baş yastığı,
• başı açık,
• başıbozuk,
• başıboş,
• çeşme başı,
• canla başla,
• dağ başı,
• dakika başı,
• dört başı mamur,
• işbaşında eğitim,
• işin başı,
• kız başına,
• kişi başına,
• liste başı,
• ön yüzbaşı,
• parça başına,
• pınar başı,
• saat başı,
• sıkma baş,
• silah başına,
• sofra başı,
• söz başı,
• subaşı,
• tek başına,
• yalnız başına

Türetilmiş kavramlar

anatomi

• adam başı,
• adımbaşı,
• akbaş,
• alabaş,
• altınbaş,
• asesbaşı,
• atbaşı,
• aybaşı,
• aşçıbaşı,
• bacabaşı,
• baltabaş,
• barbaşı,
• başaktris,
• başaktör,
• başaltı,
• başasistan,
• başağaç,
• başağırlık,
• başbakan,
• başbayii,
• başbuğ,
• başdanışman,
• başkadın
• başkent,
• başkilise,
• başkişi,
• başkomutan,
• başkonakçı,
• başkonsolos,
• başkumandan,
• başköşe,
• Kızılbaş,
• başdekorcu,
• başdizgici,
• başdümenci,
• başeksper,
• başeser,
• başeski,
• başfiyat,
• başgardiyan,
• başgarson,
• başgedikli,
• başhakem,
• başhekim,
• başhemşire,
• başhostes,
• başimam,
• başkafiye,
• başkahraman,
• başkaldırmak,
• başkaldırı,
• başkarakter,
• başkemancı,
• başkent,
• başkesit,
• başkilise,
• başkişi,
• başkomutan,
• başkonakçı,
• başkonsolos,
• başkumandan,
• başkâtip,
• başköşe,
• başlahana,
• başmabeyinci,
• başmakale,
• başmal,
• başmisafir,
• başmuallim,
• başmubassır,
• başmuharrir,
• başmurakıp,
• başmüdür,
• başmüfettiş,
• başmühendis,
• başmürettip,
• başmüsevvit,
• başnokta,
• başoda,
• başoyuncu,
• başpapaz,
• başparmak,
• başpehlivan,
• başpiskopos,
• başrahip,
• başrejisör,
• başrol,
• başsavcı,
• başsağlığı,
• baştaban,
• baştabip,
• baştanımaz,
• başteknisyen,
• başucu,
• başuzman,
• başvekil,
• başvekâlet,
• başvurmak,
• başvuru,
• başvurulmak,
• başyapıt,
• başyardımcı,
• başyargıcı,
• başyaver,
• başyazar,
• başyazman,
• başyazı,
• başyemek,
• başyukarı,
• başyönetmen,
• başyıldız,
• başçavuş,
• başörtü,
• başöğretmen,
• başülke,
• başşehir,
• başşehir,
• bezirgânbaşı,
• binbaşı,
• borazancıbaşı,
• böcekbaşı,
• bölükbaşı,
• büyükbaş,
• çarkçıbaşı,
• çeribaşı,
• çeşnicibaşı,
• çıbanbaşı,
• dağbaşı,
• delibaş,
• demirbaş,
• düğüncübaşı,
• elebaşı,
• elmabaş,
• erbaş,
• eşekbaşı,
• gölbaşı,
• hafta başı,
• hahambaşı,
• hamalbaşı,
• hekimbaşı,
• ırgatbaşı,
• iribaş,
• işbaşı,
• kamçıbaşı,
• kancabaş,
• karabaş,
• kayabaşı,
• kervanbaşı,
• kocabaş,
• kolbaşı,
• koçbaşı,
• kumbaşı,
• kuşbaşı,
• kuşçubaşı,
• köprübaşı,
• köşe başı,
• küçükbaş
• masabaşı,
• masaüstü,
• mehterbaşı,
• mimarbaşı,
• müneccimbaşı,
• obabaşı,
• odabaşı,
• onbaşı,
• oymakbaşı,
• ördekbaşı,
• pazarbaşı,
• sallabaş,
• sekbanbaşı,
• semazenbaşı,
• subaşı,
• tepebaşı,
• tokmakbaş,
• topbaş,
• ustabaşı,
• yârenbaşı,
• yeşilbaş,
• yiğitbaşı,
• yüzbaşı
• yılanbaşı,
• yılbaşı

Çeviriler

baş

• Almanca: Kopf (de) e, Haupt (de) n, Führung (de) d, Leitung (de) d, Anfang (de) e, Beginn (de) e, Basis (de) d, Grund (de) e
• Arapça: رَأْس‎ (ar) e (raʾs), رَئِيس‎ (ar) e (raʾīs)
• Azerice: baş (az)
• Bretonca: penn (br)
• Çince: 頭 (zh), 头 (zh) (tóu), 頭腦 (zh), 头脑 (zh)
• Danca: hoved (da)
• Estonca: pea (et)
• Farsça: سر‎ (fa) (ser)
• Felemenkçe: hoofd (nl), kop (nl)
• Fince: pää (fi), johtohenkilö (fi), johtaja (fi), alkupää (fi), pohja (fi), perusta (fi), paise (fi)
• Fransızca: tête (fr)
• Gagavuzca: baş (gag)
• Hausaca: kai (ha)
• İbranice: קאב'יסה‎ (he)
• İdo: kapo (io)
• İngilizce: head (en), caput (en), starting end (en), upstream end (en), lead (en), beginning (en)
• İspanyolca: cabeza (es) d

  Yahudi İspanyolcası: kavesa (lad)

• İsveççe: huvud (sv)
• İtalyanca: testa (it) d
• Japonca: 頭 (ja), あたま (ja) (atamá)
• Kazakça: бас (kk) (bas)
• Kırgızca: баш (ky) (baş)
• Korece: 머리 (ko) (meori)
• Kürtçe: ser (ku)
• Letonca: galva (lv)
• Litvanca: galva (lt)
• Özbekçe: бош (uz)
• Portekizce: cabeça (pt) d
• Rusça: голова (ru) d (golova)
• Sicilyaca: capu (scn)
• Tatarca: baş (tt)

  Kırım Tatarcası: baş (crh)

• Türkçe:

  Eski Türkçe: baş‎ (otk) (baş)

  Osmanlı Türkçesi: باش‎ (ota)

• Türkmence: kelle (tk)
• Vepsice: pä (vep)
• Volapük: kap (vo)
• Yunanca:

  Modern Yunanca: κεφάλι (el) (kefáli)

Kaynakça

• Türk Dil Kurumuna göre "baş" maddesi

Ek okumalar

• Vikipedi'de baş

Azerice

Söyleniş

• Heceleme: baş

Ad

baş

1. (anatomi) baş

Eski Türkçe

Bu sözcüğün, biçim ve içerik olarak Vikisözlük standartlarına ulaşması için elden geçirilmesi gerekmektedir.

Madde düzenleme ve Vikisözlük standartları ile ilgili bilgi
Bu sözcükte ayrıca şu sorunlar da bulunmaktadır:

• Bu söz(cük), ait olduğu dilin kullandığı Eski Türkçe alfabesinde yazılmamıştır.

Düzenleme yapıldıktan sonra bu not silinmelidir.

Ad

1. (anatomi) baş
2. (anatomi) yara

Gagavuzca

Köken

Eski Türkçe baş‎ (baş)

Söyleniş

• Heceleme: baş

Ad

baş

1. (anatomi) baş

Kırım Tatarcası

Söyleniş

• Heceleme: baş

Ad

baş

1. en ön
2. ilk
3. kafa
4. önder

Deyimler

• başı aylanmaq, başı dönmek

Kuzey Kürtçe

Söyleniş

• Heceleme: baş

Ön ad

baş

1. iyi, yakşı

Tatarca

Söyleniş

• Heceleme: baş

Ad

baş

1. (anatomi) baş

Türkmence

Söyleniş

• Heceleme: baş

Ad

baş

1. (anatomi) baş, kafa
2. (coğrafya) dağ başı, doruk, zirve