insan

Türkçe

Köken

Osmanlı Türkçesi انسان‏, Arapça إِنْسَان‏ (ʾinsān) [ans] kişi< insانس insanlık [uns] ünsiyet etmek, alışmak. (=Aramice ʔināş/ʔanāşā אבשא a.a.)(=İbranice ʔenūş אבוש a.a.) (=Akad nişu halk kavim)

Arapça Ans kökünden gelen insān إنْسَان‏ z "kişi" sözcüğünden alıntidır. Arapça sözcük Arapça ins إنْس z "insanlık, tüm insanlar" sözcüğünden türetilmiştir. (NOT: Bu sözcük Aramice/Süryanice aynı anlama gelen ʔināş veya ʔanāşā אבשא z sözcüğü ile eş kökenlidir. Aramice/Süryanice sözcük Ibranice aynı anlama gelen ʔenūş אבוש z sözcüğü ile eş kökenlidir. İbranice sözcük Akatça nişu " halk , kavim" sözcüğü ile eş kökenlidir.)

Tarihteki en eski kaynak

• 1400'den önce, Dede korkut kitabı:

  Oğlanum, sen insansın, hayvanıla musahip olmagıl.

Söyleniş

• IPA: inˈsan

Heceleme

• Heceleme: in·san

Ad

insan (belirtme hâli insanı, çoğulu insanlar)

Pioneer 10 ve 11 üzerinde resmedilen insanlar

insan hakkında Türkçe Vikipedi'de ansiklopedik bilgi bulabilirsiniz.

1. (primatlar) toplum hâlinde bir kültür çevresinde yaşayan, düşünme ve konuşma kabiliyeti olan, evreni bütün olarak kavrayabilen, bulguları sonucunda değiştirebilen ve biçimlendirebilen canlı, adam, âdemoğlu, in, kişi, kun, yalnık, zat
2. âdemoğlu, âdem evladı

   O yaşta insan hiç düşünmeden sadece yaşamaya bakar. - H. Taner

Çekimleme

insan adının çekimi

	tekil	çoğul
yalın	insan	insanlar
belirtme	insanı	insanları
yönelme	insana	insanlara
bulunma	insanda	insanlarda
ayrılma	insandan	insanlardan
tamlayan	insanın	insanların
iyelik
	tekil	çoğul
1. tekil (benim)	insanım	insanlarım
2. tekil (senin)	insanın	insanların
3. tekil (onun)	insanı	insanları
1. çoğul (bizim)	insanımız	insanlarımız
2. çoğul (sizin)	insanınız	insanlarınız
3. çoğul (onların)	insanı insanları

Bilimsel adı

• Homo sapiens

Deyimler

bilim insanı, insan hakları, insan kurusu, insan müsveddesi, iş insanı, melek gibi insan

Çeviriler

toplum hâlinde yaşayan tür

• Almanca: Mensch (de) e
• Arapça: بَشَر‏‎ (ar) e (beşar), إِنْسَان‏‎ (ar) e (ʾinsān)
• Arnavutça: njeriu (sq)
• Azerice: adam (az), insan (az)
• Bretonca: den (br)
• Boşnakça: čovjek (bs)
• Bulgarca: човек (bg) (čovek)
• Çekçe: člověk (cs)
• Eski Türkçe: yalınuk (tr)
• Esperanto: homo (eo)
• Estonca: inimene (et)
• Fince: ihminen (fi), ihmisolento (fi), ihmislapsi (fi)
• Fransızca: homme (fr)
• Friuli dili: om (fur)
• Galce: dyn (cy)
• Hausaca: ɗan adan (ha)
• Hollandaca: mens (nl)
• İdo: homo (io)
• İngilizce: human (en), man (en), human being (en)
• İspanyolca: humano (es), ser humano (es)
• İsveççe: människa (sv)
• İtalyanca: persona (it), uomo (it)

• Katalanca: humà (ca)
• Kırım Tatarca: adam (crh), insan (crh)
• Kürtçe: mirov (ku)
• Latince: homo (la)
• Lehçe: człowiek (pl)
• Letonca: cilvēks (lv)
• Macarca: ember (hu)
• Makedonca: човек (mk) (čovek)
• Norveççe: menneske (no) n
• Osmanlıca: kes (ota)
• Portekizce: humano (pt), ser humano (pt)
• Rumence: om (ro) e
• Rusça: человек (ru) (çelovek)
• Sicilyaca: uòmunu (scn)
• Sırpça: човек (sr)
• Tabasaran dili: адми (admi)
• Tatarca: кеше (tt) (keşe), keşe (tt)
• Telugu dili: నరుడు (te) (naruḍu)
• Tetum dili: emma (tet)
• Türkmence: ynsan (tk), ynsaan (tk)
• Udmurtça: адями (udm) (adjami)
• Uygurca: insan (ug)
• Eski Yunanca: άνθρωπος (grc) (ánthrōpos)
• Modern Yunanca: άνθρωπος (el) (ánthropos)

Türetilmiş kavramlar

• insanca
• insancı
• insancıl
• insansı
• insansız

Üst kavramlar

• insansı

Alt kavramlar

• çocuk, erkek, kadın, kız, oğlan

Ön ad

insan

1. (mecaz) huy ve ahlak yönünden üstün nitelikli (kimse)

Çeviriler

• Fince: [Girdi?]tpos
• İngilizce: [Girdi?]tpos
• İspanyolca: [Girdi?]tpos

• Kürtçe: [Girdi?]tpos

Kaynakça

• Türk Dil Kurumu: "insan"

Atasözleri

• Altın ateşte, insan mihnette belli olur
• Dağ dağa kavuşmaz, insan insana kavuşur
• Demir nemden, insan gamdan çürür
• İnsan ayaktan, at tırnaktan kapar
• İnsan beşer, kuldur şaşar
• İnsan bilmediğini ayağının altına alsa başı göğe erer
• İnsan çeşit çeşit, yer damar damar

Azerice

Diğer yazılışlar
Arap	اینسان‏
Kiril	инсан
Latin	insan

Köken

Arapça إِنْسَان‏ (ʾinsān)

Ad

insan

1. (primatlar) insan

Gagavuzca

Köken

Arapça إِنْسَان‏ (ʾinsān)

Ad

insan

1. (primatlar) insan

Kaynakça

• Etymological Dictionaries - Andras Rajki

Kırım Tatarca

Köken

Arapça إِنْسَان‏ (ʾinsān)

Ad

insan

1. (primatlar) insan