göbek

Ayrıca bakınız: göbək

Türkçe

Köken

Eski Türkçe. Diğer lehçelerde aynı organ için daha çok kindik tercih edilmiştir. Kelimenin kökü tam olarak anlaşılamamakla birlikte söz konusu organın şişme, kabarma niteliğine bakılarak, DLT. köpçük (eyerin ön ve arka yastıkları) ve köpük kelimeleriyle, ortak köp kökünden köp-ek > göbek biçiminde türetildiği ihtiyatla söylenebilir. Ancak bu kökün tarihi metinlerde çok anlamıyla kullanılan köp ile aynı olup olmadığı anlaşılamamaktadır.

Ad

göbek (belirtme hâli göbeği, çoğulu göbekler)

Göbek (1)

Göbek (2)

Meyveyi, tam göbeğinden kesmişler. (4)

Cami kubbesinin göbeği (5)

1. (anatomi) İnsan ve memeli hayvanlarda göbek bağının düşmesinden sonra karnın ortasında bulunan çukurluk.
   • Düğmeleri birer birer açtı göbeğine dek. - Z. Selimoğlu
2. Yağ bağlamış şişman karın.
3. Şehir, ülke vb.nin orta kısmı
   • İsviçre'nin göbeğinde, nerede ise bilmem kaçıncı Türk Moskof muharebesi patlamak üzere idi. - Y. K. Karaosmanoğlu
4. Bazı sebze ve meyvelerin orta kısmı.
5. Bahçe, halı, tavan, tepsi vb. süslü şeylerin ortalarındaki biçim.
   • 2024: Meliha YILDIRIM, 2024 Remil, sayfa 37 , Alakarga Sanat Yayınları

     "Oymalı tavanın toparlak göbeği, buğday değirmeni gibi dönüp duruyordu başının üstünde."

6. (kara ulaşımı) Hızı azaltarak trafiği yönetmek amacıyla bir kavşağın girişine yerleştirilen çember veya üçgen biçimindeki ada.
7. [kağnı]] tekerleğinin ortası, araba tekerleğinin dingil geçen yeri
8. değirmen taşının ortası
9. Kilitleme sistemlerinde, anahtar dişlerinin tam olarak birbirine oturduğu pirinç yuva.
10. (anatomi) Dölütte, yumurtanın dölüt dışında kalan bölümlerle ilişkisini sağlayan organların çıktığı yer
11. (toplum bilimi) kuşak, nesil, batın
    • Temiz bir isim, züğürt evlatlarda ancak bir, nihayet iki göbek dayanabilir. - R. N. Güntekin
12. (mühendislik) Ön ve arka tekerlerin ortasına oturtulmuş mil üzerinde dönen ve teker tellerinin takılmasına yarayan parça.

Çekimleme

göbek adının çekimi

		tekil	çoğul
yalın		göbek	göbekler
belirtme		göbeği	göbekleri
yönelme		göbeğe	göbeklere
bulunma		göbekte	göbeklerde
ayrılma		göbekten	göbeklerden
tamlayan		göbeğin	göbeklerin
iyelik
		tekil	çoğul
1. tekil	yalın	göbeğim	göbeklerim
	belirtme	göbeğimi	göbeklerimi
	yönelme	göbeğime	göbeklerime
	bulunma	göbeğimde	göbeklerimde
	ayrılma	göbeğimden	göbeklerimden
	tamlayan	göbeğimin	göbeklerimin
2. tekil	yalın	göbeğin	göbeklerin
	belirtme	göbeğini	göbeklerini
	yönelme	göbeğine	göbeklerine
	bulunma	göbeğinde	göbeklerinde
	ayrılma	göbeğinden	göbeklerinden
	tamlayan	göbeğinin	göbeklerinin
3. tekil	yalın	göbeği	göbekleri
	belirtme	göbeğini	göbeklerini
	yönelme	göbeğine	göbeklerine
	bulunma	göbeğinde	göbeklerinde
	ayrılma	göbeğinden	göbeklerinden
	tamlayan	göbeğinin	göbeklerinin
1. çoğul	yalın	göbeğimiz	göbeklerimiz
	belirtme	göbeğimizi	göbeklerimizi
	yönelme	göbeğimize	göbeklerimize
	bulunma	göbeğimizde	göbeklerimizde
	ayrılma	göbeğimizden	göbeklerimizden
	tamlayan	göbeğimizin	göbeklerimizin
2. çoğul	yalın	göbeğiniz	göbekleriniz
	belirtme	göbeğinizi	göbeklerinizi
	yönelme	göbeğinize	göbeklerinize
	bulunma	göbeğinizde	göbeklerinizde
	ayrılma	göbeğinizden	göbeklerinizden
	tamlayan	göbeğinizin	göbeklerinizin
3. çoğul	yalın	göbeği göbekleri
	belirtme	göbeğini göbeklerini
	yönelme	göbeğine göbeklerine
	bulunma	göbeğinde göbeklerinde
	ayrılma	göbeğinden göbeklerinden
	tamlayan	göbeğinin göbeklerinin

SÖzcük birliktelikleri

akciğer göbeği, ayva göbek, ayva göbekli, göbek adı, göbek bağı, göbek dansı, göbek havası, göbek kordonu, göbek odunu, göbek otu, göbek taşı, camgöbeği, hanımgöbeği, iç göbek, hanımgöbeği, kadıngöbeği, koyungöbeği, kuzugöbeği, yedi göbek

Deyimler

göbek bağlamak, göbek çalkamak, göbek salmak, göbek salıvermek,

Çeviriler

organ

• Almanca: Nabel (de) e
• Azerice: göbək (az)
• Çekçe: pupek (cs) e
• Danca: navle (da)
• Estonca: naba (et)
• Felemenkçe: navel (nl) e
• Fince: napa (fi)
• Fransızca: nombril (fr) e
• Gagavuzca: göbek (gag)
• İngilizce: navel (en), belly button (en), umbilicus (en)
• İspanyolca: ombligo (es) e
• İsveççe: navel (sv)
• İtalyanca: ombelico (it) e
• Karaçay Balkarca: kindik (krc)
• Kırım Tatarca: köbek (crh)
• Kürtçe:navik (ku)
• Lehçe: pępek (pl) e
• Letonca: naba (lv)
• Macarca: köldök (hu)
• Portekizce: umbigo (pt) e
• Rusça: пуп (ru) (pup), пупок (ru) (pupok)
• Sırp-Hırvatça: pupak (sh) e
• Tatarca: kendek (tt)
• Ternate dili: wotu

Kaynakça

• Türk Dil Kurumuna göre "göbek" maddesi

Çağatayca

Ad

1. orta, iç, kam, merkez, kindik

Gagavuzca

Köken

Eski Türkçe köbäk

Ad

göbek

1. (anatomi) göbek

Kaynakça

• KÚNOS, Dr. Ignaz (1902). Şeyh Süleyman Efendi, Çağatayca-Osmanlıca Sözlük. Budapeşte: Section Orientale de la Société Ethnographique Hongroise.