yumurta

Haftanın sözcüğü – 2007, 46. hafta

Türkçe

Söyleniş

IPA^(anahtar): /ju.muɾ.ˈtɑ/, /ju.muɾ.tɑˈlɑɾ/

Heceleme: yu‧mur‧ta

Ad

yumurta (belirtme hâli yumurtayı, çoğulu yumurtalar) -sı

Vikipedi

yumurta hakkında Türkçe Vikipedi'de ansiklopedik bilgi bulabilirsiniz.

1. (biyoloji) dişi kuşlar, sürüngenler, balıklar ve omurgasızlar tarafından üretilen ve içerisinde embriyonun gelişimini tamamladığı elipsoit şeklinde sert, kırılgan muhafazalı veya zarla kaplı cisim
2. (yiyecekler) kısır kuşlardan (çoğunlukla tavuktan) elde edilen yumurtaların yiyecek olarak kullanılan kısmı
3. (biyoloji) dişi canlılarda üremeyi sağlayan hücre, ovum
4. (argo) taşak, testis
5. (argo) güzel erkek çocuk
6. (argo) kafası yumurtaya benzeyen kişi

Çekimleme

yumurta adının çekimi

		tekil	çoğul
yalın		yumurta	yumurtalar
belirtme		yumurtayı	yumurtaları
yönelme		yumurtaya	yumurtalara
bulunma		yumurtada	yumurtalarda
ayrılma		yumurtadan	yumurtalardan
tamlayan		yumurtanın	yumurtaların
iyelik
		tekil	çoğul
1. tekil	yalın	yumurtam	yumurtalarım
	belirtme	yumurtamı	yumurtalarımı
	yönelme	yumurtama	yumurtalarıma
	bulunma	yumurtamda	yumurtalarımda
	ayrılma	yumurtamdan	yumurtalarımdan
	tamlayan	yumurtamın	yumurtalarımın
2. tekil	yalın	yumurtan	yumurtaların
	belirtme	yumurtanı	yumurtalarını
	yönelme	yumurtana	yumurtalarına
	bulunma	yumurtanda	yumurtalarında
	ayrılma	yumurtandan	yumurtalarından
	tamlayan	yumurtanın	yumurtalarının
3. tekil	yalın	yumurtası	yumurtaları
	belirtme	yumurtasını	yumurtalarını
	yönelme	yumurtasına	yumurtalarına
	bulunma	yumurtasında	yumurtalarında
	ayrılma	yumurtasından	yumurtalarından
	tamlayan	yumurtasının	yumurtalarının
1. çoğul	yalın	yumurtamız	yumurtalarımız
	belirtme	yumurtamızı	yumurtalarımızı
	yönelme	yumurtamıza	yumurtalarımıza
	bulunma	yumurtamızda	yumurtalarımızda
	ayrılma	yumurtamızdan	yumurtalarımızdan
	tamlayan	yumurtamızın	yumurtalarımızın
2. çoğul	yalın	yumurtanız	yumurtalarınız
	belirtme	yumurtanızı	yumurtalarınızı
	yönelme	yumurtanıza	yumurtalarınıza
	bulunma	yumurtanızda	yumurtalarınızda
	ayrılma	yumurtanızdan	yumurtalarınızdan
	tamlayan	yumurtanızın	yumurtalarınızın
3. çoğul	yalın	yumurtası yumurtaları
	belirtme	yumurtasını yumurtalarını
	yönelme	yumurtasına yumurtalarına
	bulunma	yumurtasında yumurtalarında
	ayrılma	yumurtasından yumurtalarından
	tamlayan	yumurtasının yumurtalarının

Çeviriler

biyolojide bir organ

• Abhazca: акәтаӷь (ab) (āḳ°ṭāγ̍)
• Adigece: кӏэнкӏэ (ady) (č̣̍ănč̣̍ă)
• Afrikanca: eier (af)
• Almanca: Ei (de) n
• Altayca: јымыртка (alt) (ǰïmïrtka)
• Arapça: بَيْض‎ (ar) e (beyḍ)
• Arnavutça: vezë (sq)
• Asturyasça: güevu (ast)
• Aşağı Almanca: Ei (nds) n
• Aymaraca: k'awna (ay)
• Azerice: yumurta (az)
• Baskça: arrautza (eu)
• Başkurtça: йомортҡа (ba) (yomortqa)
• Bretonca: ui (br), vi (br)
• Bulgarca: яйце (bg) (jajce)
• Calo dili: albaire, anró, pelé
• Çağatayca: yumurtğa‎ (chg)
• Çekçe: vejce (cs)
• Çince: 蛋 (zh)
• Çuvaşça: çăмарта (cv) (çămarta)
• Danca: æg (da)
• Dolganca: һымыыт
• Endonezce: telor (id), telur (id)
• Ermenice: ձու (hy) (ju), հավկիթ (hy) (havkitʿ)
• Ersya dili: ал (myv) (al)
• Esperanto dili: ovo (eo), frajo (eo)
• Estonca: muna (et)
• Faroe dili: egg (fo)
• Farsça: تخم مرغ‎ (fa)
• Felemenkçe: ei (nl) n
• Fince: muna (fi)
• Fransızca: œuf (fr) e
• Frizce: aai (fy)
• Gagavuzca: yımırta (gag)
• Galce: ŵy (cy)
• Galiçyaca: ovo (gl)
• Gucaratça: ઈંડું (gu) (ī̃ḍũ)
• Hausaca: ƙwai (ha), ƙwái (ha)
• Hintçe: अंडा (hi) (aṇḍā)
• İbranice: ביצה‎ (he)
• İdo dili: ovo (io)
• İngilizce: egg (en)
• İrlandaca: ubh (ga)
• İskoçça: ugh (gd)
• İspanyolca: huevo (es), óvulo (es)
• İsveççe: ägg (sv)
• İsviçre Almancası: Ei (als) n
• İtalyanca: uovo (it)
• İzlandaca: egg (is)
• Japonca: 卵 (ja)
• Karaçay Balkarca: cumurtha (krc)
• Karakalpakça: ma'yek (kaa)
• Katalanca: ou (ca)
• Kazakça: жұмыртқа (kk) (jumırtqa)
• Keçuva dili: runtu (qu)
• Kernevekçe: oy (kw)
• Kırım Tatarca: cımırta (crh), yımırta (crh)
• Kırgızca: жумуртка (ky) (cumurtka)
• Korece: 달걀 (ko) (dalgyal)
• Kumanca: yumurtka
• Kumukça: йымырткъа (kum)
• Latince: ovum (la)
• Lehçe: jajko (pl)
• Lingala: likei (ln)
• Litvanca: kiaušinis (lt)
• Maasai dili: emosoorri (mas)
• Macarca: tojás (hu)
• Makedonca: јајце (mk) (jajce)
• Malgaşça: atody (mg)
• Maltaca: bajda (mt)
• Malayca: telur (ms)
• Manksça: ooh (gv)
• Maorice: heeki (mi), hua (mi)
• Marathi dili: अंडे (mr) (aṇḍe)
• Moğolca: өндөг (mn) (öndög)
• Mokşa dili: ал (mdf) (al)
• Norveççe: egg (no) n
• Oksitanca: uòu (oc)
• Özbekçe: туҳум (uz)
• Pencapça: ਅਂਡਾ (pa) (aṇḍā)
• Portekizce: ovo (pt)
• Rapanui dili: mamari (rap)
• Romanşça: ov (rm)
• Rumence: ou (ro)
• Rusça: яйцо (ru) (yayțo)
• Samoaca: fua (sm)
• Sanskritçe: अण्ड (sa) (aṇḍa)
• Savahili dili: yai (sw)
• Sırp-Hırvatça: jaje (sh), јајe (sh)
• Sicilyaca: ovu (scn), uovu (scn)
• Slovakça: vajce (sk)
• Slovence: jajce (sl)
• Somalice: eken (so)
• Şorca: ныбыртқа (nıbırtqa)
• Tagalogca: itlog (tl)
• Tatarca: yomırqa (tt), kükäy (tt), күкәй (tt) (küqäy)
• Tayca: ไข่ (th) (kài)
• Tuvaca: чуурга (tyv) (čuurga)
• Türkmence: ýumurtga (tk), ýumurtğa (tk)
• Ukraynaca: яйце (uk) (jajce)
• Urduca: انڈہ‎ (ur)
• Uygurca: تۇخۇم‎ (ug) (tuxum) [tuhum]
• Yahudi İspanyolcası: guevo (lad)
• Yakutça: сымыыт (sah) (sımııt)
• Yunanca
  • Yunanca: αυγό (el) (avgó)

bir yiyecek

• Estonca: kanamuna (et)
• Fince: kananmuna (fi)
• İngilizce: egg (en)
• Somalice: uunsi (so)

biyolojide bir hücre

• Fince: munasolu (fi)
• İngilizce: ovum (en)

argo

• İngilizce: ball (en)

Üst kavramlar

• (biyoloji): hücre
• (yiyecek): yiyecek
• (biyoloji): üreme organı
• (argo): çocuk

Alt kavramlar

• (biyoloji): balık yumurtası, kuş yumurtası, sürüngen yumurtası,
• (yiyecek): ıspanaklı yumurta, katı yumurta, kıymalı yumurta, paskalya yumurtası, pastırmalı yumurta, sucuklu yumurta,
• (biyoloji): koç yumurtası, kuş yumurtası,

Atasözleri

• Hilekârdan yumurta alan, içinde sarısını bulamaz
• Sermayen bir yumurta ise taşa çal
• Tavuğun sadakası bir yumurta
• Tavuk gelen yerden yumurta esirgenmez
• Yumurtadan çıkan yine yumurta çıkarır

Deyimler

• fol yok yumurta yok
• yumurta kapıya dayanmak
• yumurta kapıya gelmek

Sözcük birliktelikleri

• (biyoloji): çift yumurta ikizi, tek yumurta ikizi, yumurta akı, yumurta hücresi, yumurta ökçe, yumurta sarısı, yumurta zarı
• (yiyecekler): yumurta pişirme makinesi

Türetilmiş kavramlar

• yumurtaca
• yumurtacı
• yumurtacık
• yumurtakökü
• yumurtacılı
• yumurtacısı
• yumurtacısız

Kaynakça

• Türk Dil Kurumuna göre "yumurta" maddesi

Ek okumalar

• Vikipedi'de yumurta

Azerice

Ad

yumurta

1. (biyoloji, yiyecekler) yumurta

Kaynakça

• Erdi, Seçkin (2005). Divanü Lügati't - Türk. İstanbul: Kabalcı Yayınevi. ISBN 975-997-013-9.