ayak

Ayrıca bakınız: aýak

Haftanın sözcüğü – 2007, 42. hafta

Türkçe

Söyleniş

IPA^(anahtar): [ɑˈjɑk]

Heceleme: a‧yak

Köken

Bu sözcük Osmanlı Türkçesi آیاق(ayak) sözcüğünden devralındı, bu sözcük Ana Türkçe *adak söcüğünden evrilmiştir.

Olasılıkla *ad- (ayırmak) köküyle ilgili olmakla birlikte Ana Türkçe'de eyleme eklenen +Ak eki yoktur. Aynı biçimde Eren'in *at- ekinden türetmesi de olanaksızdır. Clauson sözcüğü basit ad görüp, kökenini araştırmaz.

Ad

ayak (belirtme hâli ayağı, çoğulu ayaklar) -ğı

Vikipedi

ayak hakkında Türkçe Vikipedi'de ansiklopedik bilgi bulabilirsiniz.

[1] Ayak

1. (anatomi) bacakların bilekten aşağıda bulunan ve yere basan bölümü
2. (anatomi) bacak
3. birtakım şeylerin yerden yüksekçe durmasını sağlayan dayak, destek veya bunlardan her biri

   İskemlenin bir ayağı kırık. Bu köprünün dört ayağı var.

4. vücudun belden aşağı bölümü

   Ayağına bir pantolon çekti.

5. yürüyüşün ağırlık veya çabukluk derecesi

   Senin ayağınla köye akşama kadar varamayız.

6. basamak
7. futun küpü alınarak hesaplanan değer
8. mayalardan önce, makama uygun olarak çalınan veya söylenen beste
9. (ölçü birimleri) yarım arşın veya 30,5 santimetre uzunluğundaki ölçü birimi, kadem, fit, fut
10. (coğrafya) göl ayağı
11. (edebiyat) halk edebiyatında koşuklarda kısa yedekli dizeler
12. (edebiyat) halk edebiyatında uyak

    Mânicilerin kafa yormadan buldukları ayaklar Cenap'ı şaşkınlıktan şaşkınlığa sürükler. - S. Birsel

13. (matematik) bir doğrunun başka bir doğruyu veya bir düzlemi kestiği nokta

    Dikme ayağı.

14. (spor) karakucak ve yağlı güreşte pehlivanların ayrıldıkları beş dereceden biri
15. (spor) altılı ganyanda yer alan her bir koşu
16. (madencilik) kömür ocaklarında kömürün çıkarıldığı galeri
17. daha geniş bir akarsudan, bir gölden ayrılan akarsu kesim

Çekimleme

ayak adının çekimi

		tekil	çoğul
yalın		ayak	ayaklar
belirtme		ayağı	ayakları
yönelme		ayağa	ayaklara
bulunma		ayakta	ayaklarda
ayrılma		ayaktan	ayaklardan
tamlayan		ayağın	ayakların
iyelik
		tekil	çoğul
1. tekil	yalın	ayağım	ayaklarım
	belirtme	ayağımı	ayaklarımı
	yönelme	ayağıma	ayaklarıma
	bulunma	ayağımda	ayaklarımda
	ayrılma	ayağımdan	ayaklarımdan
	tamlayan	ayağımın	ayaklarımın
2. tekil	yalın	ayağın	ayakların
	belirtme	ayağını	ayaklarını
	yönelme	ayağına	ayaklarına
	bulunma	ayağında	ayaklarında
	ayrılma	ayağından	ayaklarından
	tamlayan	ayağının	ayaklarının
3. tekil	yalın	ayağı	ayakları
	belirtme	ayağını	ayaklarını
	yönelme	ayağına	ayaklarına
	bulunma	ayağında	ayaklarında
	ayrılma	ayağından	ayaklarından
	tamlayan	ayağının	ayaklarının
1. çoğul	yalın	ayağımız	ayaklarımız
	belirtme	ayağımızı	ayaklarımızı
	yönelme	ayağımıza	ayaklarımıza
	bulunma	ayağımızda	ayaklarımızda
	ayrılma	ayağımızdan	ayaklarımızdan
	tamlayan	ayağımızın	ayaklarımızın
2. çoğul	yalın	ayağınız	ayaklarınız
	belirtme	ayağınızı	ayaklarınızı
	yönelme	ayağınıza	ayaklarınıza
	bulunma	ayağınızda	ayaklarınızda
	ayrılma	ayağınızdan	ayaklarınızdan
	tamlayan	ayağınızın	ayaklarınızın
3. çoğul	yalın	ayağı ayakları
	belirtme	ayağını ayaklarını
	yönelme	ayağına ayaklarına
	bulunma	ayağında ayaklarında
	ayrılma	ayağından ayaklarından
	tamlayan	ayağının ayaklarının

Deyimler

ayak atmak, ayak basmak, ayak diremek, ayak döşeği, ayak elde, ayak giyeceği, ayak giyimi, ayak işi, ayak izi, ayak kolu, ayak oyunu, ayak satıcısı, ayak takımı, ayak uydurmak, ayak yapmak, ayak yolu, ayağını yorganına göre uzatmak, ayağının altına karpuz kabuğu olmak, ayağının bastığı yerde ot bitmemek, ayağının pabucunu başına giymek, ayağını kaydırmak, ayağını yorganına göre uzatmak, ayağında donu yok fesleğen ister başına, ayağı yanmış it gibi dolaşmak, ayağı yerden kesilmek, ayaklı kütüphane, ayakları birbirine dolaşmak, ayakları geri geri gitmek, ayaklar altına almak, ayaklar altında kalmak, bir ayak üstünde bin yalan söylemek, göl ayağı

Çeviriler

çeviriler

• Afrikanca: voet (af)
• Almanca: Fuß (de) e
• Aragonca: piet (an)
• Arnavutça: këmbë (sq)
• Asturyasça: pie (ast)
• Aşağı Almanca: Fuß (nds) e, Been (nds)
• Aymaraca: kayu (ay)
• Azerice: ayaq (az)
• Baskça: oin (eu)
• Bretonca: troad (br)
• Çekçe: chodidlo (cs), noha (cs)
• Çince: 脚 (zh)
• Çuvaşça: ура (cv) (ura)
• Danca: fod (da)
• Endonezce: kaki (id)
• Ersya dili: пильге (myv) (pilʹge)
• Eski Türkçe: adak‎ (otk) (adak), ayak‎ (otk) (ayak)
• Esperanto dili: piedo (eo)
• Estonca: jalalaba (et)
• Faroe dili: fótur (fo)
• Farsça: پا‎ (fa)
• Felemenkçe: voet (nl)
• Fince: jalkaterä (fi), jalka (fi), laskujoen lähtö (fi)
• Fransızca: pied (fr)
• Frizce: foet (fy)
• Gagavuzca: ayak (gag)
• Galce: troed (cy)
• Galiçyaca: pé (gl)
• Guarani dili: py (gn)
• Hausaca: ƙáfȁ (ha)
• İngilizce: foot (en)
• İrlandaca: cos (ga)
• İskoçça: cas (gd)
• İspanyolca: pie (es)
• İsveççe: fot (sv)
• İsviçre Almancası: Fuss (de) e
• İtalyanca: piede (it), piè (it)
• İzlandaca: fótur (is)
• Japonca: 足 (ja)
• Karakalpakça: ayaq (kaa)
• Katalanca: peu (ca), cos (ca)
• Kazakça: аяқ (kk) (ayaq) [ayaq]
• Keçuva dili: chaki (qu)
• Kırım Tatarca: ayaq (crh)
• Kırgızca: ayak (ky)
• Korece: 발 (ko) (bal)
• Kürtçe: pê (ku)
• Ladince: pé (lld)
• Latince: pes (la)
• Lehçe: stopa (pl)
• Litvanca: pėda (lt)
• Lingala: lokolo (ln)
• Lüksemburgca: Fouss (lb)
• Macarca: láb (hu)
• Maorice: wae (mi), waewae (mi)
• Malayca: kaki (ms)
• Malgaşça: tongotra (mg)
• Maltaca: sieq (mt)
• Mokşa dili: пильге (mdf) (pilʹge)
• Norveççe: fot (no)
• Oksitanca: pè (oc)
• Özbekçe: oyoq (uz)
• Portekizce: pé (pt)
• Rapanui dili: va'e (rap)
• Romanşça: pe (rm)
• Rumence: picior (ro)
• Savahili dili: mguu (sw)
• Samoaca: vae (sm)
• Sırp-Hırvatça: stopalo (sh)
• Somalice: majin (so)
• Şorca: азақ [azaq]
• Şona dili: tsoka (sn)
• Tagalogca: paa (tl)
• Tatarca: ayaq (tt)
• Türkmence: aýak (tk)
• Venedikçe: piè (vec), feta (vec)
• Xhosa dili: umlinganiselo weenyawo (xh)
• Yahudi Almancası: fus‎ (yi) (fus)
• Yorubaca: ẹsẹ̀ (yo)

Kaynakça

• Türk Dil Kurumuna göre "ayak" maddesi

Atasözleri

• Ayak almadık taş olmaz, başa gelmedik iş olmaz
• Ayaklar baş, başlar ayak oldu
• Ayda bir gel dostuna, kalksın ayak üstüne; günde bir gel dostuna, yatsın sırtı üstüne
• Baş nereye giderse, ayak da oraya gider
• Merdiven ayak ayak çıkılır
• Seyrek git sen dostuna, kalksın ayak üstüne
• Gezen ayağa taş değer, Ayağını yorganına göre uzat

Eski Türkçe

Bu sözcüğün, biçim ve içerik olarak Vikisözlük standartlarına ulaşması için elden geçirilmesi gerekmektedir.

Madde düzenleme ve Vikisözlük standartları ile ilgili bilgi
Bu sözcükte ayrıca şu sorunlar da bulunmaktadır:

• Bu söz(cük), ait olduğu dilin kullandığı Eski Türkçe alfabesinde yazılmamıştır.

Düzenleme yapıldıktan sonra bu not silinmelidir.

Ad

1. çanak
2. kase
3. kadeh

Gagavuzca

Ad

ayak

1. (anatomi) ayak

Köken

Eski Türkçe adak

• Etymological Dictionaries - Andras Rajki

Kırgızca

Ad

ayak

1. (anatomi) ayak