etmek

Türkçe

Köken

Osmanlı Türkçesi ایتمك‎ (etmek) sözcüğünden devralındı.

Söyleniş

• IPA^(anahtar): /et.ˈmec/
• Heceleme: et‧mek

Eylem

etmek (üçüncü tekil şahıs geniş zaman çekimi eder)

1. birini bir şeyden mahrum bırakmak

   Çocuğu ebeveyninden ettiler.

2. bulmak, erişmek

   Hemşerileri gelir, kemençe gibi bir çalgıyla sabahı ederlerdi. — R. H. Karay

3. demek, söylemek

   Emrah eder düştüm dile. Bülbül figan eder güle. — Erzurumlu Emrah

4. eşit değer kazanmak

   İki iki daha dört eder.

5. herhangi bir kıymette olmak

   Kira dâhil olduğu hâlde aylık masrafımız tam beş lira ediyordu. — Ö. Seyfettin

6. iyi, kötü zarflarıyla birlikte davranmak

   Ne kadar iyi ettiniz de geldiniz!

7. kötülükte bulunmak

   Ah iki bardak süt, sen bana neler ettin? — S. F. Abasıyanık

8. küçük veya büyük abdestini yapmak

   Çocuk altına etti.

9. yapmak

   Şemsi, sıra düştükçe emlâk komisyonculuğu ediyordu. — H. Taner

Çekimleme

etmek eyleminin çekimi

olumlu çekimler
			tekil			çoğul
			ben	sen	o	biz	siz	onlar
bildirme (haber) kipleri	belirli geçmiş	basit	ettim	ettin	etti	ettik	ettiniz	ettiler
		hikâye	ettiydim	ettiydin	ettiydi	ettiydik	ettiydiniz	ettiydiler
		rivayet	—	—	—	—	—	—
		şart	ettiysem	ettiysen	ettiyse	ettiysek	ettiyseniz	ettiyseler ettilerse
	belirsiz geçmiş	basit	etmişim	etmişsin	etmiş	etmişiz	etmişsiniz	etmişler
		hikâye	etmiştim	etmiştin	etmişti	etmiştik	etmiştiniz	etmiştiler
		rivayet	etmişmişim	etmişmişsin	etmişmiş	etmişmişiz	etmişmişsiniz	etmişmişler
		şart	etmişsem	etmişsen	etmişse	etmişsek	etmişseniz	etmişseler etmişlerse
	geniş	basit	ederim	edersin	eder	ederiz	edersiniz	ederler
		hikâye	ederdim	ederdin	ederdi	ederdik	ederdiniz	ederdiler
		rivayet	edermişim	edermişsin	edermiş	edermişiz	edermişsiniz	edermişler
		şart	edersem	edersen	ederse	edersek	ederseniz	ederseler ederlerse
	şimdiki	basit	ediyorum	ediyorsun	ediyor	ediyoruz	ediyorsunuz	ediyorlar
		hikâye	ediyordum	ediyordun	ediyordu	ediyorduk	ediyordunuz	ediyordular
		rivayet	ediyormuşum	ediyormuşsun	ediyormuş	ediyormuşuz	ediyormuşsunuz	ediyormuşlar
		şart	ediyorsam	ediyorsan	ediyorsa	ediyorsak	ediyorsanız	ediyorsalar ediyorlarsa
	gelecek	basit	edeceğim	edeceksin	edecek	edeceğiz	edeceksiniz	edecekler
		hikâye	edecektim	edecektin	edecekti	edecektik	edecektiniz	edecektiler
		rivayet	edecekmişim	edecekmişsin	edecekmiş	edecekmişiz	edecekmişsiniz	edecekmişler
		şart	edeceksem	edeceksen	edecekse	edeceksek	edecekseniz	edecekseler edeceklerse
dilek (tasarlama) kipleri	istek	basit	edeyim	edesin	ede	edelim	edesiniz	edeler
		hikâye	edeydim	edeydin	edeydi	edeydik	edeydiniz	edeydiler
		rivayet	edeymişim	edeymişsin	edeymiş	edeymişiz	edeymişsiniz	edeymişler
		şart	—	—	—	—	—	—
	şart	basit	etsem	etsen	etse	etsek	etseniz	etseler
		hikâye	etseydim	etseydin	etseydi	etseydik	etseydiniz	etseydiler
		rivayet	etseymişim	etseymişsin	etseymiş	etseymişiz	etseymişsiniz	etseymişler
		şart	—	—	—	—	—	—
	gereklilik	basit	etmeliyim	etmelisin	etmeli	etmeliyiz	etmelisiniz	etmeliler
		hikâye	etmeliydim	etmeliydin	etmeliydi	etmeliydik	etmeliydiniz	etmeliydiler
		rivayet	etmeliymişim	etmeliymişsin	etmeliymiş	etmeliymişiz	etmeliymişsiniz	etmeliymişler
		şart	etmeliysem	etmeliysen	etmeliyse	etmeliysek	etmeliyseniz	etmeliyseler etmelilerse
	emir	basit	—	et	etsin	—	edin ediniz	etsinler
		hikâye	—	—	—	—	—	—
		rivayet	—	—	—	—	—	—
		şart	—	—	—	—	—	—
olumsuz çekimler
			tekil			çoğul
			ben	sen	o	biz	siz	onlar
bildirme (haber) kipleri	belirli geçmiş	basit	etmedim	etmedin	etmedi	etmedik	etmediniz	etmediler
		hikâye	etmediydim	etmediydin	etmediydi	etmediydik	etmediydiniz	etmediydiler
		rivayet	—	—	—	—	—	—
		şart	etmediysem	etmediysen	etmediyse	etmediysek	etmediyseniz	etmediyseler etmedilerse
	belirsiz geçmiş	basit	etmemişim	etmemişsin	etmemiş	etmemişiz	etmemişsiniz	etmemişler
		hikâye	etmemiştim	etmemiştin	etmemişti	etmemiştik	etmemiştiniz	etmemiştiler
		rivayet	etmemişmişim	etmemişmişsin	etmemişmiş	etmemişmişiz	etmemişmişsiniz	etmemişmişler
		şart	etmemişsem	etmemişsen	etmemişse	etmemişsek	etmemişseniz	etmemişseler etmemişlerse
	geniş	basit	etmem	etmezsin	etmez	etmeyiz	etmezsiniz	etmezler
		hikâye	etmezdim	etmezdin	etmezdi	etmezdik	etmezdiniz	etmezdiler
		rivayet	etmezmişim	etmezmişsin	etmezmiş	etmezmişiz	etmezmişsiniz	etmezmişler
		şart	etmezsem	etmezsen	etmezse	etmezsek	etmezseniz	etmezseler etmezlerse
	şimdiki	basit	etmiyorum	etmiyorsun	etmiyor	etmiyoruz	etmiyorsunuz	etmiyorlar
		hikâye	etmiyordum	etmiyordun	etmiyordu	etmiyorduk	etmiyordunuz	etmiyordular
		rivayet	etmiyormuşum	etmiyormuşsun	etmiyormuş	etmiyormuşuz	etmiyormuşsunuz	etmiyormuşlar
		şart	etmiyorsam	etmiyorsan	etmiyorsa	etmiyorsak	etmiyorsanız	etmiyorsalar etmiyorlarsa
	gelecek	basit	etmeyeceğim	etmeyeceksin	etmeyecek	etmeyeceğiz	etmeyeceksiniz	etmeyecekler
		hikâye	etmeyecektim	etmeyecektin	etmeyecekti	etmeyecektik	etmeyecektiniz	etmeyecektiler
		rivayet	etmeyecekmişim	etmeyecekmişsin	etmeyecekmiş	etmeyecekmişiz	etmeyecekmişsiniz	etmeyecekmişler
		şart	etmeyeceksem	etmeyeceksen	etmeyecekse	etmeyeceksek	etmeyecekseniz	etmeyecekseler etmeyeceklerse
dilek (tasarlama) kipleri	istek	basit	etmeyeyim	etmeyesin	etmeye	etmeyelim	etmeyesiniz	etmeyeler
		hikâye	etmeyeydim	etmeyeydin	etmeyeydi	etmeyeydik	etmeyeydiniz	etmeyeydiler
		rivayet	etmeyeymişim	etmeyeymişsin	etmeyeymiş	etmeyeymişiz	etmeyeymişsiniz	etmeyeymişler
		şart	—	—	—	—	—	—
	şart	basit	etmesem	etmesen	etmese	etmesek	etmeseniz	etmeseler
		hikâye	etmeseydim	etmeseydin	etmeseydi	etmeseydik	etmeseydiniz	etmeseydiler
		rivayet	etmeseymişim	etmeseymişsin	etmeseymiş	etmeseymişiz	etmeseymişsiniz	etmeseymişler
		şart	—	—	—	—	—	—
	gereklilik	basit	etmemeliyim	etmemelisin	etmemeli	etmemeliyiz	etmemelisiniz	etmemeliler
		hikâye	etmemeliydim	etmemeliydin	etmemeliydi	etmemeliydik	etmemeliydiniz	etmemeliydiler
		rivayet	etmemeliymişim	etmemeliymişsin	etmemeliymiş	etmemeliymişiz	etmemeliymişsiniz	etmemeliymişler
		şart	etmemeliysem	etmemeliysen	etmemeliyse	etmemeliysek	etmemeliyseniz	etmemeliyseler etmemelilerse
	emir	basit	—	etme	etmesin	—	etmeyin etmeyiniz	etmesinler
		hikâye	—	—	—	—	—	—
		rivayet	—	—	—	—	—	—
		şart	—	—	—	—	—	—

Zıt anlamlılar

• etmemek

Alt kavramlar

• (küçük veya büyük abdestini yapmak): altına etmek

• acemilik etmek,
• akıl etmek,
• aşüftelik etmek,
• ayırt etmek,
• aylaklık etmek,
• bahis etmek,
• bahsetmek,
• bahşetmek,
• baş etmek,
• derdest etmek,
• devalüe etmek,
• dua etmek,
• elde etmek,
• farz etmek,
• feshetmek,
• gıybet etmek,
• haberdar etmek,
• hac etmek,
• hâlletmek,
• hamdetmek,
• hatmetmek,
• hibe etmek,
• himmet etmek,
• idrâk etmek,
• ihmâl etmek,
• ikrar etmek,
• iktizâ etmek,
• imtinâ etmek,
• intibak etmek,
• inşa etmek,
• irâde etmek,
• irtikābetmek,
• itimat etmek,
• ittibâ etmek,
• kabul etmek,
• kelâm etmek,
• kesbetmek,
• laf etmek,
• lağvetmek,
• leffetmek,
• mağfiret etmek,
• mağlup etmek,
• münakaşa etmek,
• müsaade etmek,
• mütalaa etmek,
• nazar etmek,
• nefret etmek,
• nefyetmek,
• neshetmek,
• pazarlık etmek,
• reddetmek,
• rica etmek,
• serdetmek,
• seyahat etmek,
• söz etmek,
• şerh etmek,
• şükretmek,
• taarruz etmek,
• tahakkuk etmek,
• takdir etmek,
• tasdik etmek,
• tavsiye etmek,
• tâyin etmek,
• tebdil etmek,
• tebellüğ etmek,
• temenni etmek,
• tenzih etmek,
• tercüme etmek,
• terfî etmek,
• terk etmek,
• teslim etmek,
• tespit etmek,
• tetebbu etmek,
• tetkik etmek,
• tevdi etmek,
• tevessül etmek,
• teyit etmek,
• tövbe etmek,
• ümit etmek,
• vahyetmek,
• yardım etmek,
• zemmetmek,
• zikretmek

Deyimler

yapmak

• ben ettim sen eyleme,
• camadanı fora etmek,
• ceffel kalem etmek,
• çangıl çungul etmek,
• çekişe çekişe pazarlık etmek,
• etme eyleme!,
• etme eyleme dünyası,
• gününü gün etmek

Türetilmiş kavramlar

• edilgen, etken, etmen
• edebilmek, edilmek, edivermek, etmekçi, ettirmek

Çeviriler

bir işi yapmak

• Almanca: machen (de), tun (de)
• Arapça: بَدِين‎ (ar) (bedīn)
• Azerice: etmək (az)
• Çekçe: činit (cs), dělat (cs)
• Danca: gøre (da)
• Estonca: tegema (et)
• Faroece: gera (fo)
• Fince: tehdä (fi), puhdistautua (fi)
• Fransızca: faire (fr), construire (fr), fabriquer (fr), opérer (fr), poser (fr)
• İngilizce: do (en), make (en)
• İspanyolca: hacer (es)
• İsveççe: göra (sv)
• İtalyanca: fare (it)
• Katalanca: fer (ca)
• Kumanca: ekmek
• Kürtçe: kirin (ku)
• Letonca: darīt (lv)
• Litvanca: daryti (lt)
• Macarca: csinál (hu)
• Norveççe: gjøre (no)
• Özbekçe: etmoq (uz)
• Portekizce: fazer (pt)}
• Rusça: делать (ru) (delatʹ)
• Türkçe:

  Osmanlı Türkçesi: ایتمك‎ (ota)

• Türkmence: etmek (tk), yapmak (tk)
• Yunanca:

  Modern Yunanca: κάνω (el) (káno), φτιάχνω (el) (ftiáchno)

Yardımcı eylem

etmek

1. bir işi yapmak

Kaynakça

• Türk Dil Kurumuna göre "etmek" maddesi

Kumanca

Söyleniş

• Heceleme: et‧mek

Eylem

etmek

1. ekmek

Türkmence

Söyleniş

• Heceleme: et‧mek

Eylem

etmek

1. etmek, yapmak

Kaynakça

• Atacanov, Ata (1922). Türkmendolu Yir Sözlüğü.