öz

Ayrıca bakınız: Öz, oz, őz

Türkçe

Ad

öz (belirtme hâli özü, çoğulu özler)

1. (felsefe) bir kişinin benliği, kendi mânevî varlığı, derun, iç, nefis

   Özünü bir yerde bırakıp sadece kalıbını gezdirmişti. - H. Taner

2. "Kendine, kendi kendini" anlamlarında birleşik kelimeler türeten söz

   Öz eleştiri, öz yönetim.

3. bir şeyin en kuvvetli veya kıvamlı bölümü
4. çıbanların içinde ölmüş dokudan oluşan irinle birlikte çıkan parça
5. (bitki anatomisi) bitkilerin kök, gövde ve dallarının boydan boya ortasında bulunan, hafif, gevrek ve çoğu yumuşak bölüm

   Ağacın çürüğü özünden olur; yiğidin iyisi sözünden olur - Halk türküsü

6. (felsefe) bir şeyin temel ögesi, künh, zübde

   Ortalıktaki krizi sebep gösteriyorlar ama, asıl kriz şirketin kendi özünde. - A. Gündüz

7. (halk ağzı) dere, çay
8. (halk ağzı) sulak, verimli yer

Çekimleme

öz adının çekimi

		tekil	çoğul
yalın		öz	özler
belirtme		özü	özleri
yönelme		öze	özlere
bulunma		özde	özlerde
ayrılma		özden	özlerden
tamlayan		özün	özlerin
iyelik
		tekil	çoğul
1. tekil	yalın	özüm	özlerim
	belirtme	özümü	özlerimi
	yönelme	özüme	özlerime
	bulunma	özümde	özlerimde
	ayrılma	özümden	özlerimden
	tamlayan	özümün	özlerimin
2. tekil	yalın	özün	özlerin
	belirtme	özünü	özlerini
	yönelme	özüne	özlerine
	bulunma	özünde	özlerinde
	ayrılma	özünden	özlerinden
	tamlayan	özünün	özlerinin
3. tekil	yalın	özü	özleri
	belirtme	özüyü	özlerini
	yönelme	özüye	özlerine
	bulunma	özünde	özlerinde
	ayrılma	özünden	özlerinden
	tamlayan	özünün	özlerinin
1. çoğul	yalın	özümüz	özlerimiz
	belirtme	özümüzü	özlerimizi
	yönelme	özümüze	özlerimize
	bulunma	özümüzde	özlerimizde
	ayrılma	özümüzden	özlerimizden
	tamlayan	özümüzün	özlerimizin
2. çoğul	yalın	özünüz	özleriniz
	belirtme	özünüzü	özlerinizi
	yönelme	özünüze	özlerinize
	bulunma	özünüzde	özlerinizde
	ayrılma	özünüzden	özlerinizden
	tamlayan	özünüzün	özlerinizin
3. çoğul	yalın	özü özleri
	belirtme	özüyü özlerini
	yönelme	özüye özlerine
	bulunma	özünde özlerinde
	ayrılma	özünden özlerinden
	tamlayan	özünün özlerinin

Eş anlamlılar

• (felsefe): * (kuvvetli, kıvamlı bölüm): ekstre, hülasa
• (kuvvetli, kıvamlı bölüm/çıbanlardaki parça): zübde
• (çıbanlardaki parça): künh

Karşıt anlamlılar

• (felsefe): vâroluş

Çeviriler

çeviriler

• Azerice: doğma (az), öz (az)
• Eski Türkçe: öd, tögi
• Fince: sisin (fi), silmu (fi), olemus (fi)
• İngilizce: gist (en), pith (en), core (en)
• Rusça: суть (ru) (sutʹ), сущность (ru) (suşçnostʹ)
• Türkmence: ciğerbent (tk)

Alt kavramlar

• (kuvvetli, kıvamlı bölüm): bal özü, budak özü, diş özü, kaçık öz, karaciğer özü, mantar özü, meyve özü, mısır özü, odun özü

Sözcük birliktelikleri

• öz bağışıklık, öz belirtim, öz beslenme, öz denetim, öz devim, öz devinim, öz dışı, öz dikeni, öz direnç, öz eleştiri, öz geçmiş, öz güven, öz ısı, öz ışın, öz indükleme, öz itme, öz kaynak, öz kedi balığıgiller, öz kesit, öz odun, öz öğrenim, öz saygı, öz su, öz tahta, öz yapı, öz yaşam, öz yönetim

Türetilmiş kavramlar

• özbeöz, özdeyiş, özezer, özgeçmiş, özişler, özveren, özveri, özsever

Atasözleri

• özü sözü bir: Düşündüğü gibi davranan, düşündüğünü açık açık söyleyen kimse.
• özü sözü sağlam olmak: Güvenilir yaratılışta olmak.
• öz ağlamayınca göz ağlamaz: Üzüntü, insanın yüreğini yakmadıkça gözden yaş akmaz.

Adıl

öz

1. kendi, zat

   Bir od düştü yanar tatlı özüme; dünya zindan görünüyor gözüme - Karacaoğlan

Çeviriler

çeviriler

• Fince: itse (fi)
• İsveççe: själv (sv)
• Kürtçe: xwe (ku)

Ön ad

öz

1. kan bağı ile bağlı olan, üvey olmayan

   Size öz evladım gibi davranacağım. - A. Kulin

2. içine, arılığını, saflığını bozacak hiçbir şey karışmamış olan

Eş anlamlılar

• (karışmamış): arı, saf

Çeviriler

çeviriler

• Fince: aito (fi), alkuperäinen (fi), puhdas (fi)

Sözcük birliktelikleri

• öz kardeş

Çeviriler

çeviriler

Kaynakça

• Türk Dil Kurumu "öz" maddesi

Atasözleri

• Ağrılarda göz ağrısı, her kişinin öz ağrısı

Azerice

Diğer yazılışlar
Arap	اۆز‎
Kiril	өз
Latin	öz

Köken

Eski Türkçe 𐰇𐰕‎ (öz)

Adıl

öz

1. kendi, öz, zat

Çağatayca

Ad

1. akraba, cuher, iç, kalb
2. bir kabile ismi

Gagavuzca

Köken

Eski Türkçe öz

Ad

öz

1. öz

Kaynaklar

• Etymological Dictionaries - Andras Rajki

Kırım Tatarca

Ön ad

öz

1. asıl , esas

Alt kavramlar

özü : kendisi

Kürtçe

Ad

1. öz