öz

Ayrıca bakınız: Öz, oz, őz

Türkçe

Ad

öz (belirtme hâli özü, çoğulu özler)

1. (felsefe) bir kimsenin benliği, kendi mânevî varlığı, derun, iç, nefis

   Özünü bir yerde bırakıp sadece kalıbını gezdirmişti. - H. Taner

2. "Kendine, kendi kendini" anlamlarında birleşik kelimeler türeten bir söz

   Öz eleştiri, öz yönetim.

3. bir şeyin en kuvvetli veya kıvamlı bölümü
4. çıbanların içinde ölmüş dokudan oluşan irinle birlikte çıkan parça
5. (bitki anatomisi) bitkilerin kök, gövde ve dallarının boydan boya ortasında bulunan, hafif, gevrek ve çoğu yumuşak bölüm

   Ağacın çürüğü özünden olur; yiğidin iyisi sözünden olur - Halk türküsü

6. (felsefe) bir şeyin temel ögesi, künh, zübde

   Ortalıktaki krizi sebep gösteriyorlar ama, asıl kriz şirketin kendi özünde. - A. Gündüz

7. (halk ağzı) dere, çay
8. (halk ağzı) sulak, verimli yer

Çekimleme

öz adının çekimi

	tekil	çoğul
yalın	öz	özler
belirtme	özü	özleri
yönelme	öze	özlere
bulunma	özde	özlerde
ayrılma	özden	özlerden
tamlayan	özün	özlerin
iyelik
	tekil	çoğul
1. tekil (benim)	özüm	özlerim
2. tekil (senin)	özün	özlerin
3. tekil (onun)	özü	özleri
1. çoğul (bizim)	özümüz	özlerimiz
2. çoğul (sizin)	özünüz	özleriniz
3. çoğul (onların)	özü özleri

Eş anlamlılar

• (felsefe): * (kuvvetli, kıvamlı bölüm): ekstre, hülasa
• (kuvvetli, kıvamlı bölüm/çıbanlardaki parça): zübde
• (çıbanlardaki parça): künh

Karşıt anlamlılar

• (felsefe): vâroluş

Çeviriler

• Azerice: doğma (az), öz (az)
• Eski Türkçe: öd, tögi
• Fince: sisin (fi), silmu (fi), olemus (fi)
• İngilizce: gist (en), pith (en), core (en)
• İngilizce: [Girdi?]tpos

• İspanyolca: [Girdi?]tpos
• Kürtçe: [Girdi?]tpos
• Rusça: суть (ru) (sutʹ), сущность (ru) (suşçnostʹ)
• Türkmence: ciğerbent (tk)

Alt kavramlar

• (kuvvetli, kıvamlı bölüm): bal özü, budak özü, diş özü, kaçık öz, karaciğer özü, mantar özü, meyve özü, mısır özü, odun özü

Sözcük birliktelikleri

• öz bağışıklık, öz belirtim, öz beslenme, öz denetim, öz devim, öz devinim, öz dışı, öz dikeni, öz direnç, öz eleştiri, öz geçmiş, öz güven, öz ısı, öz ışın, öz indükleme, öz itme, öz kaynak, öz kedi balığıgiller, öz kesit, öz odun, öz öğrenim, öz saygı, öz su, öz tahta, öz yapı, öz yaşam, öz yönetim

Türetilmiş kavramlar

• özbeöz, özdeyiş, özezer, özgeçmiş, özişler, özveren, özveri, özsever

Atasözleri

• özü sözü bir: Düşündüğü gibi davranan, düşündüğünü açık açık söyleyen kimse.
• özü sözü sağlam olmak: Güvenilir yaratılışta olmak.
• öz ağlamayınca göz ağlamaz: Üzüntü, insanın yüreğini yakmadıkça gözden yaş akmaz.

Adıl

öz

1. kendi, zat

   Bir od düştü yanar tatlı özüme; dünya zindan görünüyor gözüme - Karacaoğlan

Çeviriler

• Fince: itse (fi)
• İngilizce: [Girdi?]tpos

• İspanyolca: [Girdi?]tpos
• İsveççe: själv (sv)
• Kürtçe: xwe (ku)

Ön ad

öz

1. kan bağı ile bağlı olan, üvey olmayan

   Size öz evladım gibi davranacağım. - A. Kulin

2. içine, arılığını, saflığını bozacak hiçbir şey karışmamış olan

Eş anlamlılar

• (karışmamış): arı, saf

Çeviriler

• Fince: aito (fi), alkuperäinen (fi), puhdas (fi)
• İngilizce: [Girdi?]tpos

• İspanyolca: [Girdi?]tpos
• Kürtçe: [Girdi?]tpos

Sözcük birliktelikleri

• öz kardeş

Kaynaklar

• Türk Dil Kurumu: "öz"

Atasözleri

• Ağrılarda göz ağrısı, her kişinin öz ağrısı

Azerice

Diğer yazılışlar
Kiril	өз
Latin	öz
Arap	اۆز‏

Köken

Eski Türkçe 𐰇𐰕‏ (öz)

Adıl

öz

1. kendi, öz, zat

Çağatayca

Ad

1. akraba, cuher, iç, kalb
2. bir kabile ismi

Gagavuzca

Köken

Eski Türkçe öz

Ad

öz

1. öz

Kaynaklar

• Etymological Dictionaries - Andras Rajki

Kırım Tatarca

Ön ad

1. asıl , esas

Alt kavramlar

özü : kendisi

Kürtçe

Ad

1. öz