zaman

Ayrıca bakınız: Zaman

Türkçe

Zamanın geçmesi, eski çağlardan beri gök cisimlerinin görünür hareketlerine göre ölçülmeye çalışılmıştır.

Köken

Osmanlı Türkçesi زمان‎, Arapça زَمَان‎ (zemān).

Söyleniş

• IPA^(anahtar): [z̪äˈmɑn̪]
• Heceleme: za‧man

Ad

zaman (belirtme hâli zamanı, çoğulu zamanlar)

1. belirlenmiş olan an
2. bir işe ayrılmış veya bir iş için alışılmış saatler
3. çağ, mevsim
4. (astronomi) olayların oluş ve akış sırasını belirleyen, düzenli ve dönemli gök olaylarını birim olarak kullanan sanal kavram
5. (dil bilimi) fiillerin belirttikleri zaman kavramı
6. (felsefe, fizik, zaman) bir işin, bir oluşun içinde geçtiği, geçeceği veya geçmekte olduğu süre
7. (jeoloji) yer kabuğunun geçirdiği gelişimde belirlenen ve fosillere göre dörder ayrılan geniş evrelerden her biri
8. (zaman) bu sürenin belirli parçası
9. (zaman) devir, dönem

Çekimleme

zaman adının çekimi

		tekil	çoğul
yalın		zaman	zamanlar
belirtme		zamanı	zamanları
yönelme		zamana	zamanlara
bulunma		zamanda	zamanlarda
ayrılma		zamandan	zamanlardan
tamlayan		zamanın	zamanların
iyelik
		tekil	çoğul
1. tekil	yalın	zamanım	zamanlarım
	belirtme	zamanımı	zamanlarımı
	yönelme	zamanıma	zamanlarıma
	bulunma	zamanımda	zamanlarımda
	ayrılma	zamanımdan	zamanlarımdan
	tamlayan	zamanımın	zamanlarımın
2. tekil	yalın	zamanın	zamanların
	belirtme	zamanını	zamanlarını
	yönelme	zamanına	zamanlarına
	bulunma	zamanında	zamanlarında
	ayrılma	zamanından	zamanlarından
	tamlayan	zamanının	zamanlarının
3. tekil	yalın	zamanı	zamanları
	belirtme	zamanını	zamanlarını
	yönelme	zamanına	zamanlarına
	bulunma	zamanında	zamanlarında
	ayrılma	zamanından	zamanlarından
	tamlayan	zamanının	zamanlarının
1. çoğul	yalın	zamanımız	zamanlarımız
	belirtme	zamanımızı	zamanlarımızı
	yönelme	zamanımıza	zamanlarımıza
	bulunma	zamanımızda	zamanlarımızda
	ayrılma	zamanımızdan	zamanlarımızdan
	tamlayan	zamanımızın	zamanlarımızın
2. çoğul	yalın	zamanınız	zamanlarınız
	belirtme	zamanınızı	zamanlarınızı
	yönelme	zamanınıza	zamanlarınıza
	bulunma	zamanınızda	zamanlarınızda
	ayrılma	zamanınızdan	zamanlarınızdan
	tamlayan	zamanınızın	zamanlarınızın
3. çoğul	yalın	zamanı zamanları
	belirtme	zamanını zamanlarını
	yönelme	zamanına zamanlarına
	bulunma	zamanında zamanlarında
	ayrılma	zamanından zamanlarından
	tamlayan	zamanının zamanlarının

Eş anlamlılar

• (saatler, süre, zaman parçası): vakit

Zıt anlamlılar

• (felsefe, fizik): mekân

Üst kavramlar

• (fizik): mekân-zaman

Alt kavramlar

• açık zaman, âhir zaman, başlıca zaman, boş zaman, dar zaman, derişik zaman, emek zamanı, eş zaman, eşit zaman, geri zaman, her zaman, kimi zaman, saatlik zaman, ölü zaman, öncül zaman
• (dil bilgisi): birinci zaman, ikinci zaman, üçüncü zaman, dördüncü zaman
• (dil bilgisi): basit zaman, birleşik zaman (bileşik zaman), geçmiş zaman, gelecek zaman, geniş zaman, her zaman, şimdiki zaman, yalın zaman

Atasözleri

zaman

• Aç aman bilmez, çocuk zaman bilmez
• Akan çay her zaman kütük getirmez
• Her zaman çiğdem çıkmaz; bazen de küsküç kırılır
• Her zaman gemicinin istediği rüzgar esmez
• Köre şimdi gece demişler; ne zaman gündüzdü demiş
• Sakla samanı, gelir zamanı
• Zaman sana uymazsa sen zamana uy

Deyimler

zaman

• aman zaman,
• gel zaman, git zaman,
• ne zaman,
• o zaman,
• zaman ilerledikçe,
• zaman zaman

Türetilmiş kavramlar

• zaman aşımı,
• zaman etüdü,
• zaman aralığı,
• zaman bilimi,
• zaman birimi,
• zaman bölümü,
• zaman dilimi,
• zaman tanıma,
• zaman tüneli,
• zamana uyma,
• zamanı dolmak
• zamanca,
• zamandaş,
• zamanken,
• zamanla,
• zamanlama,
• zamanlı,
• zamansa,
• zamansız

İlgili kelimeler

• an

Çeviriler

dil bilgisi

• Afrikaanca: tempus (af)
• Almanca: Tempus (de) n, Zeit (de) d
• Aragonca: tiampo (an)
• Arapça: صِيغَة‎‎ (ar) d ،زَمَان‎ (ar) e (zemān)
• Baskça: denbora (eu)
• Çince: 时间 (zh)

  an'anevî: 時態 (zh) (shítài), 時制 (zh) (shízhì)

  basitleştirilmiş: 时态 (zh) (shítài), 时制 (zh) (shízhì)

• Danca: tid (da)
• Esperanto: tempo (eo)
• Estonca: aeg (et)
• Faroece: tíð (fo)
• Farsça: زمان‎ (fa)
• Felemenkçe: tijd (nl)
• Fince: aikaluokka (fi), aikamuoto (fi), tempus (fi)
• Fransızca: temps (fr)
• Gagavuzca: zaman (gag)
• Galce: amser (cy)
• Hausaca: da'a (ha)
• Hintçe: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz.
• İbranice: זמן‎ (he)
• İngilizce: tense (en)
• İskoçça: am (gd)

  Eski İskoçça: tid (sco)

• İspanyolca: tiempo (es)
• İsveççe: tid (sv) g
• İtalyanca: tempo (it) e
• İzlandaca: tíð (is)
• Japonca: 時間 (ja)
• Katalanca: temps (ca)
• Korece: 세월 (ko) (sewol)
• Latince: tempus (la)
• Lehçe: pora (pl)
• Letonca: laiks (lv)
• Macarca: igeidő (hu)
• Makedonca: време (mk) (vreme)
• Malayca: masa (ms)
• Maltaca: ħin (mt)
• Marathi dili: काळ (mr) (kāḷ)
• Moldovaca: време (mo)
• Norveççe: tid (no) e d
• Oksitanca: temps (oc)
• Özbekçe: zamon (uz)
• Pali dili: kāla (pi)
• Portekizce: tempo (pt)
• Romanşça: temp (rm) e
• Ruanda dili: umwanya (rw)
• Sardunyaca: tempus (sc)
• Slovakça: čas (sk)
• Slovence: čas (sl)
• Türkçe:

  Eski Türkçe: 𐰇𐰓‎ (otk) (öd)

  Osmanlı Türkçesi: زمان‎ (ota)

• Venedikçe: tenpo (vec)

fizik

• Afrikaanca: tyd (af)
• Almanca: Zeit (de) e

  Yahudi Almancası: meshekh‎ (yi) (meshekh), mol‎ (yi) (mol), tsayt‎ (yi) (tsayt), zman‎ (yi) (zman)

• Aragonca: tiampo (an)
• Arapça: دَهْر‎ (ar) e (dehr), وَقْت‎ (ar) e (vaḳt), زَمَان‎ (ar) e (zemān)
• Baskça: denbora (eu)
• Bretonca: amzer (br)
• Bulgarca: време (bg) (vreme)
• Çekçe: čas (cs), doba (cs)
• Çince: 时间 (zh)
• Danca: tid (da)
• Esperanto: tempo (eo)
• Estonca: aeg (et)
• Faroece: tíð (fo)
• Farsça: زمان‎ (fa)
• Felemenkçe: tijd (nl)
• Fince: aika (fi), aikakausi (fi), aikaluokka (fi), aikamuoto (fi), hetki (fi); tempus (fi)
• Fransızca: temps (fr)
• Gagavuzca: vakit (gag), zaman (gag)
• Galce: amser (cy)
• Galiçyaca: tempo (gl)
• Guanarice: upérõ (gn)
• Gucaratça: વેળા (gu) (veḷā)
• Haiti Kreolü: tan (ht)
• Hausaca: da'a (ha)
• Hintçe: समय (hi) (samaya)
• İbranice: זמן‎ (he)
• İngilizce: time (en), tense (en) (dil bilgisi)
• İrlandaca: aimsir (ga)
• İskoçça: am (gd)

  Eski İskoçça: tid (sco)

• İspanyolca: tiempo (es)
• İsveççe: tid (sv) g
• İtalyanca: tempo (it) e
• İzlandaca: tíð (is)
• Japonca: 時間 (ja)
• Katalanca: temps (ca)
• Korece: 시간 (ko) (sigan), 세월 (ko) (sewol)
• Kürtçe: dem (ku), çax (ku), kat (ku), wext (ku), zeman (ku)
• Latince: hora (la), tempus (la)
• Lehçe: czas (pl), pora (pl)
• Letonca: laiks (lv)
• Litvanca: laikas (lt)
• Macarca: idő (hu)
• Makedonca: време (mk) (vreme)
• Malayca: masa (ms)
• Maltaca: ħin (mt)
• Marathi dili: काळ (mr) (kāḷ)
• Moldovaca: време (mo)
• Norveççe: tid (no) e d
• Oksitanca: temps (oc)
• Özbekçe: vaqt (uz), zamon (uz)
• Pali dili: kāla (pi)
• Pencapça: ਬੇਲਾ (pa) (belā)
• Portekizce: tempo (pt)
• Romanşça: oura (rm) d, temp (rm) e
• Ruanda dili: igihe (rw), umwanya (rw)
• Rumence: timp (ro)
• Rusça: время (ru) (vremya)
• Sanskritçe: कालः (sa) (kālaḥ)
• Sardunyaca: tempus (sc)
• Sırp-Hırvatça:

  Kiril: време (sh)

  Latin: vrijeme (sh)

• Slovakça: čas (sk)
• Slovence: čas (sl)
• Somalice: wakhti (so), waqti (sh)
• Sorbca:

  Aşağı Sorbca: cas (dsb) e

  Yukarı Sorbca: čas (hsb)

• Sunda dili: genep (su)
• Svahili dili: wakati (sw)
• Tagalogca: panahon (tl)
• Tatarca: vaqıt (tt)

  Kırım Tatarcası: vaqıt (crh), zaman (crh)

• Türkçe:

  Eski Türkçe: boşugu‎ (otk) (boşugu), ödlek‎ (otk) (ödlek)

  Osmanlı Türkçesi: وقت‎ (ota) ،زمان‎ (ota)

• Türkmence: wagt (tk)
• Udmurtça: вакыт (udm) (vakyt)
• Venedikçe: tenpo (vec)
• Yorubaca: ìgbà (yo)
• Yunanca:

  Modern Yunanca: χρόνος (el) (chrónos)

Kaynaklar

• Türk Dil Kurumuna göre "zaman" maddesi

Ek okumalar

• Vikipedi'de zaman

Gagavuzca

Köken

Arapça زَمَان‎ (zemān)

Söyleniş

• Heceleme: za‧man

Ad

zaman

1. (astronomi, zaman) vakit, zaman

Kaynaklar

• Etymological Dictionaries - Andras Rajki

Kırım Tatarcası

Köken

Arapça زَمَان‎ (zemān)

Söyleniş

• Heceleme: za‧man

Ad

zaman

1. (astronomi, zaman) vakit, zaman

Tatarca

Köken

Arapça زَمَان‎ (zemān)

Söyleniş

• Heceleme: za‧man

Ad

zaman

1. çağ
2. (astronomi, zaman) vakit, zaman