hâl

Ayrıca bakınız: HAL, Hal, hal, hál, hàl, häl, hål, hæl

Türkçe

Köken

Osmanlı Türkçesi حال‎ (hâl), o da Arapça حَال‎ (ḥāl) kelimesinden gelmektedir.

Söyleniş

• IPA^(anahtar): /ˈhɑɫ/
• Heceleme: hâl

Ad

hâl (belirtme hâli hâli, çoğulu hâller)

1. bir şeyin içinde bulunduğu şartların veya taşıdığı vasıfların hepsi

   eş anlamlıları: durum, vaziyet

   Herkes hâline göre bir hediye verdi. — H. R. Gürpınar

2. dert, kötü durum, sıkıntı

   Zavallının başına ne hâller geldi.

3. güç, kuvvet, takat

   Şimdi gezmeye çıkacak hâlim yok.

4. tavır, tutum

   Bambaşka bir hâliniz vardır sizin. Merhametli bir insan olduğunuz bellidir. — O. Rifat

5. (dil bilgisi) ismin hâli kavramının kısa şekli
6. (dil bilgisi) şimdiki zaman, içinde yaşanılan zaman

   Hâl dediğimiz şey yarından sonra mâzì olacaktır. — Y. K. Beyatlı

7. (eskimiş) içinde yaşanılan anda sahip olunan şartlar

Çekimleme

hâl adının çekimi

		tekil	çoğul
yalın		hâl	hâller
belirtme		hâli	hâlleri
yönelme		hâle	hâllere
bulunma		hâlde	hâllerde
ayrılma		hâlden	hâllerden
tamlayan		hâlin	hâllerin
iyelik
		tekil	çoğul
1. tekil	yalın	hâlim	hâllerim
	belirtme	hâlimi	hâllerimi
	yönelme	hâlime	hâllerime
	bulunma	hâlimde	hâllerimde
	ayrılma	hâlimden	hâllerimden
	tamlayan	hâlimin	hâllerimin
2. tekil	yalın	hâlin	hâllerin
	belirtme	hâlini	hâllerini
	yönelme	hâline	hâllerine
	bulunma	hâlinde	hâllerinde
	ayrılma	hâlinden	hâllerinden
	tamlayan	hâlinin	hâllerinin
3. tekil	yalın	hâli	hâlleri
	belirtme	hâlini	hâllerini
	yönelme	hâline	hâllerine
	bulunma	hâlinde	hâllerinde
	ayrılma	hâlinden	hâllerinden
	tamlayan	hâlinin	hâllerinin
1. çoğul	yalın	hâlimiz	hâllerimiz
	belirtme	hâlimizi	hâllerimizi
	yönelme	hâlimize	hâllerimize
	bulunma	hâlimizde	hâllerimizde
	ayrılma	hâlimizden	hâllerimizden
	tamlayan	hâlimizin	hâllerimizin
2. çoğul	yalın	hâliniz	hâlleriniz
	belirtme	hâlinizi	hâllerinizi
	yönelme	hâlinize	hâllerinize
	bulunma	hâlinizde	hâllerinizde
	ayrılma	hâlinizden	hâllerinizden
	tamlayan	hâlinizin	hâllerinizin
3. çoğul	yalın	hâli	hâlleri
	belirtme	hâlini	hâllerini
	yönelme	hâline	hâllerine
	bulunma	hâlinde	hâllerinde
	ayrılma	hâlinden	hâllerinden
	tamlayan	hâlinin	hâllerinin

Alt kavramlar

bir şeyin içinde bulunduğu şartların veya taşıdığı niteliklerin bütünü

• fevkalade hâl,
• hâlihazır,
• hüsnühâl,
• insan hâli,
• insanlık hâli,
• iyi hâl,
• keyif hâli,
• medenî hâl,
• nez hâli,
• olağanüstü hâl,
• seferî hâl,

dil bilgisi

• belirtme hâli,
• bulunma hâli,
• çıkma hâli,
• isim hâli,
• ismin hâli,
• tamlayan hâli,
• vasıta hâli,
• yalın hâl,
• yönelme hâli,
• yükleme hâli

Deyimler

bir şeyin içinde bulunduğu şartların veya taşıdığı niteliklerin bütünü

• hâl hâlin yoldaşıdır,
• hâl hatır sormak,
• hâlden anlamak,
• hâle yola koymak,
• hâli duman olmak,
• hâli harap olmak,
• hâli kalmak,
• hâli tavrı yerinde olmak,
• hâli vakti yerinde olmak,
• hâline köpekler bile güler,
• koro hâlinde

Kelime birliktelikleri

bir şeyin içinde bulunduğu şartların veya taşıdığı niteliklerin bütünü

• aksi hâlde,
• fena hâlde,
• hâl almak,
• hâl değişimi,
• hâl dili,
• hâl tercümesi,
• hâl ulacı,
• hâli üzere,
• hâlini almak,
• hâline bakmak,
• hâline gelmek,
• her hâlükârda,
• kendi hâlinde,
• koro hâlinde,
• o hâlde,
• orta hâlli,
• şu hâlde

Türetilmiş kavramlar

bir şeyin içinde bulunduğu şartların veya taşıdığı niteliklerin bütünü

• arzuhâl,
• behemehâl,
• hâlken,
• hâlle,
• hâlli,
• hâlse,
• hâlsiz,
• hasbihâl,
• herhâlde,
• ilmihâl,
• lisanıhâl,
• tercümeihâl

Çeviriler

bir şeyin içinde bulunduğu şartların veya taşıdığı niteliklerin bütünü

• Almanca: Zustand (de) e
• Arapça: حَال‎ (ar) e (ḥāl)
• Azerice: güc (az)
• Fince: asenne (fi), kestopreesens (fi), sija (fi), tila (fi)
• Fransızca: situation (fr) d
• İngilizce: state (en), position (en), situation (en)
• İsveççe: status (sv) g
• Kırgızca: al (ky), al-abal (ky), darman (ky)
• Kürtçe: hal (ku)

  Latin: situacija (sh)

• Türkçe:

  Osmanlı Türkçesi: حال‎ (ota) (hâl)

Kaynakça

• Türk Dil Kurumuna göre "hâl" maddesi