uyku

Türkçe

Haftanın sözcüğü – 2007, 52. hafta

(psikoloji): Çocuğun uykusu derindir.

Köken

Eski Türkçe

Söyleniş

• IPA^(anahtar): /uj.ˈcu/
• Heceleme: uy‧ku

Ad

uyku (belirtme hâli uykuyu, çoğulu uykular) uyku -su

1. gerçeği görememe
2. tabiatta görülen sükûnet hâli

   Kış süresince uykuda olan ağaçlar, baharla birlikte uyandı.

3. (halk ağzı) çevrede olup bitenin farkında olmama
4. (psikoloji) dış uyaranlara karşı şuurun, kısmen veya tamamen kaybolduğu, tepki gücünün zayıfladığı ve her türlü etkinliğin büyük ölçüde azaldığı dinlenme hâli

   Hiç kimse bir diğerinin yerine karnını doyuramaz, hiç kimse bir başkasının uykusunu uyuyamaz. — İ. Özel

Çekimleme

uyku adının çekimi

		tekil	çoğul
yalın		uyku	uykular
belirtme		uykuyu	uykuları
yönelme		uykuya	uykulara
bulunma		uykuda	uykularda
ayrılma		uykudan	uykulardan
tamlayan		uykunun	uykuların
iyelik
		tekil	çoğul
1. tekil	yalın	uykum	uykularım
	belirtme	uykumu	uykularımı
	yönelme	uykuma	uykularıma
	bulunma	uykumda	uykularımda
	ayrılma	uykumdan	uykularımdan
	tamlayan	uykumun	uykularımın
2. tekil	yalın	uykun	uykuların
	belirtme	uykunu	uykularını
	yönelme	uykuna	uykularına
	bulunma	uykunda	uykularında
	ayrılma	uykundan	uykularından
	tamlayan	uykunun	uykularının
3. tekil	yalın	uykusu	uykuları
	belirtme	uykusunu	uykularını
	yönelme	uykusuna	uykularına
	bulunma	uykusunda	uykularında
	ayrılma	uykusundan	uykularından
	tamlayan	uykusunun	uykularının
1. çoğul	yalın	uykumuz	uykularımız
	belirtme	uykumuzu	uykularımızı
	yönelme	uykumuza	uykularımıza
	bulunma	uykumuzda	uykularımızda
	ayrılma	uykumuzdan	uykularımızdan
	tamlayan	uykumuzun	uykularımızın
2. çoğul	yalın	uykunuz	uykularınız
	belirtme	uykunuzu	uykularınızı
	yönelme	uykunuza	uykularınıza
	bulunma	uykunuzda	uykularınızda
	ayrılma	uykunuzdan	uykularınızdan
	tamlayan	uykunuzun	uykularınızın
3. çoğul	yalın	uykusu uykuları
	belirtme	uykusunu uykularını
	yönelme	uykusuna uykularına
	bulunma	uykusunda uykularında
	ayrılma	uykusundan uykularından
	tamlayan	uykusunun uykularının

Eş anlamlılar

• (gerçeği görememe: halk ağzı): aymazlık

Alt kavramlar

• (mecâzî): ebedî uyku, gaflet uykusu
• (psikoloji): deliksiz uyku, kestirme, öğle uykusu, tilki uykusu

Atasözleri

insan ihtiyacı

• Kuşkulu uyku evin bekçisidir
• Uyku ölümün kardeşidir
• Uyku, uykunun mayasıdır
• Uyuyan yılanın kuyruğuna basma

Deyimler

insan ihtiyacı

• gözü uyku tutmamak
• uyku gözünden akmak
• uyku tutmamak
• uykusu açılmak
• uykusu kaçmak
• uykusunu almak
• uykuya dalmak

Kelime birliktelikleri

• uyku apnesi, uyku hastalığı, uyku sersemi, uyku semesi, uyku seti

Türetilmiş kavramlar

• uykuca, uykucu, uykucuk, uykulu, uykusuz, uykuyken, uykuyla, uykuysa

Çeviriler

insan ihtiyacı

• Afrikanca: slaap (af)
• Almanca: Schlaf (de) e
• Arapça: نَوّم‎ (ar) e
• Arnavutça: gjumë (sq) e
• Aymaraca: iki (ay)
• Azerice: yuxu (az)
• Baskça: lo (eu)
• Bretonca: hun (br), kousk (br)
• Bulgarca: сън (bg) (sǎn)
• Calo dili: sobindoy, sornindoy
• Çekçe: spánek (cs)
• Çince: 睡眠 (zh)
• Danca: sove (da)
• Endonezce: tidur (id)
• Esperanto: dormado (eo)
• Estonca: uni (et)
• Farsça: خواب‎ (fa)
• Felemenkçe: slaap (nl)
• Fince: tarkkaamattomuus (fi), uni (fi)
• Fransızca: sommeil (fr) e
• Gagavuzca: uyku (gag)
• Galce: cwsg (cy), hun (cy)
• Galiçyaca: sono (gl)
• Guarani dili: kera (gn), jeke (gn)
• Gucaratça: નીંદ (gu) (nī̃d)
• Hintçe: नींद (hi) (nīnd), शयन (hi) (śayan)
• İbranice: שינה‎ (he)
• İngilizce: sleep (en)
• İrlandaca: codladh (ga)
• İspanyolca: sueño (es)
• İsveççe: sömn (sv)
• İtalyanca: sonno (it)
• Karaçay-Balkarca: cuku (krc)
• Katalanca: son (ca)
• Keçuva dili: musphay (qu)
• Korece: 잠 (ko) (jam)
• Kürtçe: xew (ku)
• Latince: somnus (la)
• Lehçe: sen (pl) e
• Letonca: miegs (lv)
• Maasai dili: iny'jio (mas)
• Macarca: alvás (hu), álom (hu)
• Malgaşça: torimaso (mg)
• Marathi dili: निद्रा (mr) (nidrā)
• Norveççe: søvn (no)
• Pencapça: ਨੀਂਦਰ (pa) (nīndar)
• Portekizce: sono (pt)
• Romanşça: sien (rm)
• Rumence: somn (ro)
• Rusça: сон (ru) (son)
• Sanskritçe: निद्रा (sa) (nidrā), निद्राणं (sa) (nidrāṇaṃ)
• Savahili dili: usingizi (sw)
• Sicilyaca: sonnu (scn)
• Slovakça: spánok (sk)
• Tatarca: yoqı (tt)

  Kırım Tatarcası: yuqu (crh)

• Türkçe:

  Eski Türkçe: yatıg‎ (otk) (yatıg), yatık‎ (otk) (yatık)

• Türkmence: uky (tk), uuky (tk)
• Ukraynaca: сон (uk) (son)

Kaynakça

• Türk Dil Kurumuna göre "uyku" maddesi

Ek okumalar

• Vikipedi'de uyku

Anagramlar

• kuyu

Gagavuzca

Ad

uyku

1. (psikoloji) uyku

Kaynakça

• Etymological Dictionaries - Andras Rajki