uyku

Haftanın sözcüğü – 2007, 52. hafta

Türkçe

Köken

Eski Türkçe

Ad

uyku (belirtme hâli uykuyu, çoğulu uykular)

[1] Çocuğun uyku

1. (fizyoloji) dış uyaranlara karşı bilincin, bütünüyle veya bir bölümünün yittiği, tepki gücünün zayıfladığı ve her türlü etkinliğin büyük ölçüde azaldığı dinlenme durumu

   Hiç kimse bir diğerinin yerine karnını doyuramaz, hiç kimse bir başkasının uykusunu uyuyamaz. - İ. Özel

2. (halk ağzı) çevrede olup bitenin farkında olmama, gaflet, aymazlık
3. doğada görülen sükûnet durumu

   Kış süresince uykuda olan ağaçlar, baharla birlikte uyandı.

4. gerçeği görememe, aymazlık

Çekimleme

uyku adının çekimi

		tekil	çoğul
yalın		uyku	uykular
belirtme		uykuyu	uykuları
yönelme		uykuya	uykulara
bulunma		uykuda	uykularda
ayrılma		uykudan	uykulardan
tamlayan		uykunun	uykuların
iyelik
		tekil	çoğul
1. tekil	yalın	uykum	uykularım
	belirtme	uykumu	uykularımı
	yönelme	uykuma	uykularıma
	bulunma	uykumda	uykularımda
	ayrılma	uykumdan	uykularımdan
	tamlayan	uykumun	uykularımın
2. tekil	yalın	uykun	uykuların
	belirtme	uykunu	uykularını
	yönelme	uykuna	uykularına
	bulunma	uykunda	uykularında
	ayrılma	uykundan	uykularından
	tamlayan	uykunun	uykularının
3. tekil	yalın	uykusu	uykuları
	belirtme	uykusunu	uykularını
	yönelme	uykusuna	uykularına
	bulunma	uykusunda	uykularında
	ayrılma	uykusundan	uykularından
	tamlayan	uykusunun	uykularının
1. çoğul	yalın	uykumuz	uykularımız
	belirtme	uykumuzu	uykularımızı
	yönelme	uykumuza	uykularımıza
	bulunma	uykumuzda	uykularımızda
	ayrılma	uykumuzdan	uykularımızdan
	tamlayan	uykumuzun	uykularımızın
2. çoğul	yalın	uykunuz	uykularınız
	belirtme	uykunuzu	uykularınızı
	yönelme	uykunuza	uykularınıza
	bulunma	uykunuzda	uykularınızda
	ayrılma	uykunuzdan	uykularınızdan
	tamlayan	uykunuzun	uykularınızın
3. çoğul	yalın	uykusu uykuları
	belirtme	uykusunu uykularını
	yönelme	uykusuna uykularına
	bulunma	uykusunda uykularında
	ayrılma	uykusundan uykularından
	tamlayan	uykusunun uykularının

Deyimler

• gözü uyku tutmamak
• tilki uykusu
• uyku gözünden akmak
• uyku tutmamak
• uykusu açılmak
• uykusu kaçmak
• uykusunu almak
• uykuya dalmak

Atasözleri

• Kuşkulu uyku evin bekçisidir
• Uyku ölümün kardeşidir
• Uyku, uykunun mayasıdır
• Uyuyan yılanın kuyruğuna basma
• Uyku ölümün kardeşidir

Sözcük birliktelikleri

• uyku apnesi, uyku sersemi, deliksiz uyku, uyku semesi, uyku seti, ebedî uyku

Çeviriler

insan ihtiyacı

• Afrikanca: slaap (af)
• Almanca: Schlaf (de)
• Arapça: النوم‎ (ar)
• Arnavutça: gjumë (sq) e
• Aymaraca: iki (ay)
• Azerice: yuxu (az)
• Baskça: lo (eu)
• Bretonca: kousk (br), hun (br)
• Bulgarca: сън (bg) (sǎn)
• Calo dili: sobindoy, sornindoy
• Çekçe: spánek (cs)
• Çince: 睡眠 (zh)
• Danca: sove (da)
• Endonezce: tidur (id)
• Eski Türkçe: yatıg‎ (otk) (yatıg), yatık‎ (otk) (yatık)
• Esperanto: dormado (eo)
• Estonca: uni (et)
• Farsça: خواب‎ (fa)
• Fince: uni (fi), tarkkaamattomuus (fi)
• Fransızca: sommeil (fr) e
• Gagavuzca: uyku (gag)
• Galce: cwsg (cy), hun (cy)
• Galiçyaca: sono (gl)
• Guarani dili: kera (gn), jeke (gn)
• Gucaratça: નીંદ (gu) (nī̃d)
• Hintçe: नींद (hi) (nīnd), शयन (hi) (śayan)
• Hollandaca: slaap (nl)
• İbranice: שינה‎ (he)
• İngilizce: sleep (en)
• İrlandaca: codladh (ga)

• İspanyolca: sueño (es)
• İsveççe: sömn (sv)
• İtalyanca: sonno (it)
• Karaçay Balkarca: cuku (krc)
• Katalanca: son (ca)
• Keçuva dili: musphay (qu)
• Kırım Tatarca: yuqu (crh)
• Korece: 잠 (ko) (jam)
• Kürtçe: xew (ku)
• Latince: somnus (la)
• Lehçe: sen (pl) e
• Letonca: miegs (lv)
• Maasai dili: iny'jio (mas)
• Macarca: alvás (hu), álom (hu)
• Malgaşça: torimaso (mg)
• Marathi dili: निद्रा (mr) (nidrā)
• Norveççe: søvn (no)
• Pencapça: ਨੀਂਦਰ (pa) (nīndar)
• Portekizce: sono (pt)
• Rumence: somn (ro)
• Rusça: сон (ru) (son)
• Sanskritçe: निद्रा (sa) (nidrā), निद्राणं (sa) (nidrāṇaṃ)
• Savahili dili: usingizi (sw)
• Sicilyaca: sonnu (scn)
• Slovakça: spánok (sk)
• Tatarca: yoqı (tt)
• Türkmence: uky (tk), uuky (tk)
• Ukraynaca: сон (uk) (son)

Kaynakça

• Türk Dil Kurumu: "uyku"

Gagavuzca

Ad

uyku

1. (fizyoloji) uyku

Kaynakça

• Etymological Dictionaries - Andras Rajki