uyku

Haftanın sözcüğü – 2007, 52. hafta

Türkçe

Köken

Eski Türkçe

Ad

uyku (belirtme hâli uykuyu, çoğulu uykular)

[1] Çocuğun uyku

1. (fizyoloji) dış uyaranlara karşı bilincin, bütünüyle veya bir bölümünün yittiği, tepki gücünün zayıfladığı ve her türlü etkinliğin büyük ölçüde azaldığı dinlenme durumu

   Hiç kimse bir diğerinin yerine karnını doyuramaz, hiç kimse bir başkasının uykusunu uyuyamaz. - İ. Özel

2. (halk ağzı) çevrede olup bitenin farkında olmama, gaflet, aymazlık
3. doğada görülen sükûnet durumu

   Kış süresince uykuda olan ağaçlar, baharla birlikte uyandı.

4. gerçeği görememe, aymazlık

Çekimleme

uyku adının çekimi

	tekil	çoğul
yalın	uyku	uykular
belirtme	uykuyu	uykuları
yönelme	uykuya	uykulara
bulunma	uykuda	uykularda
ayrılma	uykudan	uykulardan
tamlayan	uykunun	uykuların
iyelik
	tekil	çoğul
1. tekil (benim)	uykum	uykularım
2. tekil (senin)	uykun	uykuların
3. tekil (onun)	uykusu	uykuları
1. çoğul (bizim)	uykumuz	uykularımız
2. çoğul (sizin)	uykunuz	uykularınız
3. çoğul (onların)	uykusu uykuları

Deyimler

• gözü uyku tutmamak
• tilki uykusu
• uyku gözünden akmak
• uyku tutmamak
• uykusu açılmak
• uykusu kaçmak
• uykusunu almak
• uykuya dalmak

Atasözleri

• Kuşkulu uyku evin bekçisidir
• Uyku ölümün kardeşidir
• Uyku, uykunun mayasıdır
• Uyuyan yılanın kuyruğuna basma
• Uyku ölümün kardeşidir

Sözcük birliktelikleri

• uyku apnesi, uyku sersemi, deliksiz uyku, uyku semesi, uyku seti, ebedî uyku

Çeviriler

insan ihtiyacı

• Afrikanca: slaap (af)
• Almanca: Schlaf (de)
• Arapça: النوم‏‎ (ar)
• Arnavutça: gjumë (sq) e
• Aymaraca: iki (ay)
• Azerice: yuxu (az)
• Baskça: lo (eu)
• Bretonca: kousk (br), hun (br)
• Bulgarca: сън (bg) (sǎn)
• Calo dili: sobindoy, sornindoy
• Çekçe: spánek (cs)
• Çince: 睡眠 (zh)
• Danca: sove (da)
• Endonezce: tidur (id)
• Eski Türkçe: yatıg‏‎ (otk) (yatıg), yatık‏‎ (otk) (yatık)
• Esperanto: dormado (eo)
• Estonca: uni (et)
• Farsça: خواب‏‎ (fa)
• Fince: uni (fi), tarkkaamattomuus (fi)
• Fransızca: sommeil (fr) e
• Gagavuzca: uyku (gag)
• Galce: cwsg (cy), hun (cy)
• Galiçyaca: sono (gl)
• Guarani dili: kera (gn), jeke (gn)
• Gucaratça: નીંદ (gu) (nī̃d)
• Hintçe: नींद (hi) (nīnd), शयन (hi) (śayan)
• Hollandaca: slaap (nl)
• İbranice: שינה‏‎ (he)
• İngilizce: sleep (en)
• İrlandaca: codladh (ga)

• İspanyolca: sueño (es)
• İsveççe: sömn (sv)
• İtalyanca: sonno (it)
• Karaçay Balkarca: cuku (krc)
• Katalanca: son (ca)
• Keçuva dili: musphay (qu)
• Kırım Tatarca: yuqu (crh)
• Korece: 잠 (ko) (jam)
• Kürtçe: xew (ku)
• Latince: somnus (la)
• Lehçe: sen (pl) e
• Letonca: miegs (lv)
• Maasai dili: iny'jio (mas)
• Macarca: alvás (hu), álom (hu)
• Malgaşça: torimaso (mg)
• Marathi dili: निद्रा (mr) (nidrā)
• Norveççe: søvn (no)
• Pencapça: ਨੀਂਦਰ (pa) (nīndar)
• Portekizce: sono (pt)
• Rumence: somn (ro)
• Rusça: сон (ru) (son)
• Sanskritçe: निद्रा (sa) (nidrā), निद्राणं (sa) (nidrāṇaṃ)
• Savahili dili: usingizi (sw)
• Sicilyaca: sonnu (scn)
• Slovakça: spánok (sk)
• Tatarca: yoqı (tt)
• Türkmence: uky (tk), uuky (tk)
• Ukraynaca: сон (uk) (son)

Kaynakça

• Türk Dil Kurumu: "uyku"

Gagavuzca

Ad

uyku

1. (fizyoloji) uyku

Kaynakça

• Etymological Dictionaries - Andras Rajki