arkadaş

Haftanın sözcüğü – 2008, 27. hafta

Türkçe

Köken

DLT arka arka, sırt; sıkıntılı anlarda yardım eden kişi, yardımcı > Tarama Sözlüğü arka zahîr, hami, yardımcı" + daş ortaklık bildirme işlevi bulunan isimden isim yapma eki. Arkadaş anlamında yazı dilinde, ağızlarda ve başka lehçelerde kullanılan diğer sözcükler (ipteş, koldaş, koştaş, tomdaş, yoldaş, vb.) göz önünde bulundurulduğunda sözcüğün arka + taş isimlerinden geldiği şeklindeki köken açıklaması isabetli görünmemektedir.

Ad

arkadaş (belirtme hâli arkadaşı, çoğulu arkadaşlar)

1. (toplum bilimi) birbirlerine karşı sevgi ve anlayış gösteren kimselerden her biri, bacanak, eş, yâren, yoldaş, dost, kanka, yaren, ahbap

   Ahmet benim en iyi arkadaşımdır.

2. bir ortamda birlikte bulunanlardan her biri, hempa, refik

   Nedret'in arkadaşları bizi nezaketen davet ettiler. - M. Yesari

   Kızınızın bir arkadaşı olup olmadığını merak etmiştik.

3. aralarında cinsel veya akrabalık bağları haricinde duygusal bir bağ olan, karşılıklı sevgi ve anlayış besleyen kimselerden her biri

   Bak arkadaş, seni iki kere ikaz ettim.

4. (teklifsiz konuşma) kız veya erkek arkadaş, sevgili

   Arkadaşım bir saniye bakar mısın lütfen?

5. (teklifsiz konuşma) çoğunlukla karşıdaki kişinin davranışlarından rahatsız olunduğunda kullanılan bir hitap sözü
6. (teklifsiz konuşma) kim olduğu bilinmeyen kimselere seslenirken kullanılan bir hitap sözü
7. bir işte birlikte bulunanlardan her biri

Deyimler

arkadaş değil arka taşı arkadaş olmak, arkadaşlık etmek, arkadaş canlısı

Türetilmiş kavramlar

• arkadaşlık

Çeviriler

çeviriler

• Almanca: Freund (de), Freundin (de)
• Arapça: صديق‎ (ar) [ʂadíeq]
• Azerice: dost (az), yoldaş (az), arxadaş (az), aşna (az)
• Bulgarca: друг (bg) (drug), приятел (bg) e (prijatel), другар (bg) e (drugar), аркадаш (bg) e (arkadaš)
• Çince: 朋友 (zh) [péngyǒu]
• Estonca: sõber (et)
• Evenki dili: анда (anda), андаги (andagi)
• Farsça: دوست‎ (fa)
• Felemenkçe: vriend (nl), vriendje (nl) e, vriendin (nl) d, vriendinnetje (nl) d, maatje (nl)
• Fince: ystävä (fi), kaveri (fi)
• Fransızca: ami (fr), amie (fr)
• Hausaca: aboki (ha)
• İdo: amiko (io), amikino (io) d, amikulo (io) e
• İngilizce: friend (en), companion (en)
• İspanyolca: amigo (es), amiga (es)
• İsveççe: vän (sv)
• İtalyanca: amico (it), amica (it)
• Japonca: 友達 (ja), (ともだち (ja) [tomodachí]
• Karaçay Balkarca: nöger (krc)
• Kırım Tatarca: kaday (crh), dost (crh)
• Korece: 친구 (ko) (chin-gu), 親舊 (ko) [jingu]
• Korsikaca: amicu (co)
• Kürtçe: heval (ku)
• Macarca: barát (hu)
• Malgaşça: sakaiza (mg)
• Özbekçe: {{ç|uz|doʻst]], joʻra (uz), ogʻayni (uz), oʻrtoq (uz), oshna (uz), ulfat (uz)
• Rusça: приятель (ru) e (priyatelʹ) [prijátel’], друг (ru) (drug) [drug]
• Sarduca: amicu (sc)
• Sicilyaca: amicu (scn)
• Tatarca: qärdäş (tt), iptäş (tt)
• Türkmence: dost (tk)
• Ukraynaca: друг (uk) (druh), приятель (uk) e (pryjatelʹ)
• Yahudi İspanyolcası: amigo (lad)

Kaynakça

• Türk Dil Kurumu "arkadaş" maddesi

Atasözleri

• Arkadaşını söyle, kim olduğunu söyleyeyim

Gagavuzca

Ad

arkadaş

1. (toplum bilimi) arkadaş

Kaynakça

• Etymological Dictionaries - Andras Rajki