eşek
Türkçe
[düzenle]Söyleniş
[düzenle]- IPA: [eʃec]
- Heceleme: e·şek, Çoğul: e·şek·ler
Köken
[düzenle]Eski Türkçe eşek sözcüğünün kökeni tartışmalıdır. Türk dillerinde eski çağlardan beri kullanılır (eşgek). Orta Türkçede "eşgek ya da "eşyek" olarak görülür. Eski Kıpçakçada eşek olarak geçer. Bazı araştırmacılara göre Ermenice ēş (eşek) sözcüğünden alınmıştır. Ancak, birçok araştırmacı Türkçe eşek sözcüğünün gerek Ermenice ēş gerekse Sümerce ansǔ (anşu=eşek) sözcüğüyle birleştirilemeyeceği görüşündedir. Daha yaygın ve daha çok kabul gören görüşe göre, Türkçe "eşek" sözcüğü ile Halaçça äşgä (<äşgäk) ve Moğolca elçǰigen (elçigen) sözcüğü arasında ilişki vardır. Sözcüğün iş ya da eş (yoldaş + (g)ek küçültme eki) kökünden türediği öne sürülmektedir. Hint-Avrupa dillerindeki sözcükler (Rusça işak, Farsça aşak, eşek) Türkçeden alınmıştır.
Ad
[düzenle]eşek (belirtme hâli eşeği, çoğulu eşekler)
eşek hakkında Türkçe Vikipedi'de ansiklopedik bilgi bulabilirsiniz.
- (atgiller) atgillerden, uzun kulaklı binek ve hizmet hayvanı, merkep, karakaçan, uzun kulaklı
- Arkadaşını böyle dar vakit eşeğin üstünde görünce koştu. - F. Baykurt
- (mecaz) kaba, yeteneksiz, inatçı kişi
- (halk ağzı) odun kesmek için kullanılan üç veya dört ayaklı sehpa
- (halk ağzı) duvar örme, sıva yapma vb. işlerde kullanılan dört ayaklı sehpa
Çekimleme
[düzenle]eşek adının çekimi
Bilimsel adı
[düzenle]Karşıt anlamlılar
[düzenle]Üst kavramlar
[düzenle]Yan kavramlar
[düzenle]Alt kavramlar
[düzenle]Sözcük birliktelikleri
[düzenle]Türetilmiş kavramlar
[düzenle]- eşek arısı, eşekbaşı, eşek cenneti, eşek davası, eşek dikeni, eşek hıyarı, eşek inadı, eşek kafalı, eşekkulağı, eşek marulu, eşek maydanozu, eşekoğlueşek, eşek otu, eşek sıpası, eşeksırtı, eşek şakası, eşek turpu, şeddeli eşek, uzuneşek, marsıvaneşeği, marsıvan eşeği, ocakeşeği, yaban eşeği, yereşeği
- eşeklik, Eşek Adası, eşek kitabı (harname)
Benzer sözcükler
[düzenle]Deyimler
[düzenle]Çeviriler
[düzenle]hayvan
|
Kaynakça
[düzenle]- Türk Dil Kurumuna göre "eşek" maddesi
Atasözleri
[düzenle]- Adam adamdır, olmasa da pulu; eşek eşektir, olmasa da çulu
- Adam adamdır, olmasa da pulu; eşek eşektir, atlastan olsa çulu
- Adam ol baban gibi, eşek olma
- Adam ol, baban gibi eşek olma
- Adam hacı mı olur ulaşmakla Mekke'ye, eşek derviş mi olur taş çekmekle tekkeye?
- Baş ol da eşek başı ol
- Bir katar deveyi bir eşek yeder
- Boş eşek yorga gider
- Canı acıyan eşek,atı geçer
- Canı yanan eşek attan yürük olur
- Alçak eşek binmeye kolay, öksüz çocuk dövmeye kolay, Atlar tepişir, arada eşekler ezilir, Attan düşene yorgan döşek, eşekten düşene kazma kürek, Baş ol da eşek başı ol, Boş eşek yorga gider, Canı acıyan eşek atı geçer, Canı yanan eşek attan yürük olur, Deve büyüktür amma beşini bir eşek yeder, El elin eşeğini ıslık çalarak arar, Eşeğe altın semer vursalar yine eşektir, Eşeğe gerdan kır demişler, zart diye osurmuş, Eşeğe marifetini göster demişler, yıkılıp ağnamış, Eşeğe cilve yap demişler, çifte atmış, Eşeği bağla, işini sağla, Eşeği dama çıkaran yine kendi indirir, Eşeği düğüne çağırmışlar, "ya su lazımdır ya odun" demiş, Eşeğin kuyruğuna kalabalıkta kesme; kimi uzun der, kimi kısa, Eşeğin ölümü köpeğe ziyafettir, Eşeği sahibinin dediği yere bağla da varsın kurt yesin, Eşeği saldım çayıra Mevlam kayıra, Eşeği süren (tımarlayan) osuruğuna katlanır, Eşeği yoldan çıkaran sıpanın oynaması, Eşek at olmaz, ciğer et olmaz, Eşek bile bir düştüğü yere bir daha düşmez, Eşek çamura çökerse sahibinden gayretlisi olmaz, Eşek eşeği ödünç kaşır, Eşek hoşaftan ne anlar, suyunu içer, tanesini bırakır, Eşek kocamakla (büyümekle) tavlabaşı olmaz, Eşek kocamakla tavla başı olmaz, Eşek kulağı kesilmekle küheylan olmaz, Eşek kuyruğu gibi ne uzar ne kısalır, Eşek küçüktür ama dokuz deveyi yeder, Eşek (eşkin) eve gelmiş, yorga yolda kalmış, Eşek ölecek de götü gülecek, Geçti Bor’un pazarı, sür eşeğini Niğde’ye, Her zaman eşek ölmez, on köfte on paraya olmaz, Ölmüş eşek kurttan korkmaz, Sen eşek olursan, semer vuracak çok olur, Yük altında eşek anırmaz, Eşek siken, osuruğuna katlanır
Gagavuzca
[düzenle]Köken
[düzenle]Eski Türkçe äshäk
Ad
[düzenle]eşek
- (atgiller) eşek, merkep
Kırgızca
[düzenle]Ad
[düzenle]eşek
- (atgiller) eşek, merkep
Türkmence
[düzenle]Ad
[düzenle]eşek
- (atgiller) eşek, merkep
Kaynakça
[düzenle]- Eren, Hasan (1999). Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü. Ankara: Kendi Yayını. ISBN 975-94 577-0-9.
- Nişanyan Sözlük'te: eşek maddesi
- Etymological Dictionaries - Andras Rajki
Kategori:
- Haftanın sözcüğü
- Eski Türkçe kökenli Türkçe sözcükler
- Türkçe sözcükler
- Türkçe adlar
- Türkçede atgiller
- Türkçe mecazlar
- Türkçe halk ağzı
- Eski Türkçe kökenli Gagavuzca sözcükler
- Gagavuzca sözcükler
- Gagavuzca adlar
- Gagavuzcada atgiller
- Kırgızca sözcükler
- Kırgızca adlar
- Kırgızcada atgiller
- Türkmence sözcükler
- Türkmence adlar
- Türkmencede atgiller