kırmızı

Türkçe

Köken

Osmanlı Türkçesi قرمزی‎ sözcüğünden devralındı, Arapça قِرْمِزِيّ‎ (ḳirmiziyy) sözcüğünden; son olarak Ana Hint-İran dili *kŕ̥miš (“solucan”) sözcüğünden.

Söyleniş

• IPA^(anahtar): /kɯɾmɯˈzɯ/, [kʰɯɾ̞.mɯ.ˈz̟ɯ]

• Ses

  (dosya)

• Heceleme: kır‧mı‧zı

Ad

kırmızı (belirtme hâli kırmızını, çoğulu kırmızılar)

Vikipedi

kırmızı hakkında Türkçe Vikipedi'de ansiklopedik bilgi bulabilirsiniz.

1. (renkler) dalga boyu 650 nanometre olan ışığın verdiği rengin ismi, kızıl, al

Çekimleme

kırmızı adının çekimi

	tekil	çoğul
yalın	kırmızı	kırmızılar
belirtme	kırmızıyı	kırmızıları
yönelme	kırmızıya	kırmızılara
bulunma	kırmızıda	kırmızılarda
ayrılma	kırmızıdan	kırmızılardan
tamlayan	kırmızının	kırmızıların

iyelik ekleriyle

1. tekil (benim)	tekil	çoğul
yalın	kırmızım	kırmızılarım
belirtme	kırmızımı	kırmızılarımı
yönelme	kırmızıma	kırmızılarıma
bulunma	kırmızımda	kırmızılarımda
ayrılma	kırmızımdan	kırmızılarımdan
tamlayan	kırmızımın	kırmızılarımın
2. tekil (senin)	tekil	çoğul
yalın	kırmızın	kırmızıların
belirtme	kırmızını	kırmızılarını
yönelme	kırmızına	kırmızılarına
bulunma	kırmızında	kırmızılarında
ayrılma	kırmızından	kırmızılarından
tamlayan	kırmızının	kırmızılarının
3. tekil (onun)	tekil	çoğul
yalın	kırmızısı	kırmızıları
belirtme	kırmızısını	kırmızılarını
yönelme	kırmızısına	kırmızılarına
bulunma	kırmızısında	kırmızılarında
ayrılma	kırmızısından	kırmızılarından
tamlayan	kırmızısının	kırmızılarının
1. çoğul (bizim)	tekil	çoğul
yalın	kırmızımız	kırmızılarımız
belirtme	kırmızımızı	kırmızılarımızı
yönelme	kırmızımıza	kırmızılarımıza
bulunma	kırmızımızda	kırmızılarımızda
ayrılma	kırmızımızdan	kırmızılarımızdan
tamlayan	kırmızımızın	kırmızılarımızın
2. çoğul (sizin)	tekil	çoğul
yalın	kırmızınız	kırmızılarınız
belirtme	kırmızınızı	kırmızılarınızı
yönelme	kırmızınıza	kırmızılarınıza
bulunma	kırmızınızda	kırmızılarınızda
ayrılma	kırmızınızdan	kırmızılarınızdan
tamlayan	kırmızınızın	kırmızılarınızın
3. çoğul (onların)	tekil	çoğul
yalın	kırmızısı kırmızıları	kırmızıları
belirtme	kırmızısını kırmızılarını	kırmızılarını
yönelme	kırmızısına kırmızılarına	kırmızılarına
bulunma	kırmızısında kırmızılarında	kırmızılarında
ayrılma	kırmızısından kırmızılarından	kırmızılarından
tamlayan	kırmızısının kırmızılarının	kırmızılarının

Deyimler

kırmızı başlı, kırmızı bayrak, kırmızı bülten, kırmızı çizgi, kırmızı çürük, kırmızı şarap, kırmızı yılan

Açıklamalar

"Kor" sözcüğünden "korumsu" benzerliği var. Yaygın yanlış (galatı meşhur) olarak "al" sözcüğü eş anlamlısı (sinonim) sanılır, hâlbuki "al"; "alev rengi, turuncu" rengin adıdır.

Eş anlamlılar

• (mecâzî de olur): ahmer (eskimiş)

Üst kavramlar

ışık, renk, tayf

Türetilmiş kavramlar

kırmızıca, kırmızılı, kırmızısı, kırmızısız, kırmızıyken, kırmızıyla, kırmızıysa

Çeviriler

kırmızı

• Afrikanca: rooi (af)
• Almanca: Rote (de) n
• Arapça: أَحْمَر‎ (ar) e (ʾaḥmar), حَمْرَاءٌ‎ (ar) e (ḥamrāʾün)
• Arnavutça: i kuq (sq)
• Asturyasça: roxu (ast)
• Aymaraca: wila (ay)
• Azerice: qırmızı (az)
• Baskça: gorri (eu)
• Bretonca: ruz (br)
• Bulgarca: червен (bg) (çerven)
• Çekçe: červená (cs), červený (cs), rudý (cs)
• Çince: 红色 (zh)
• Danca: rød (da)
• Endonezce: merah (id)
• Ermenice: կարմիր (hy) (karmir)
• Esperanto dili: ruĝa (eo)
• Estonca: punane (et)
• Evenki dili: хуларин (hularin)
• Faroe dili: reyður (fo)
• Farsça: قرمز‎ (fa)
• Felemenkçe: rood (nl)
• Fince: punainen (fi)
• Fransızca: rouge (fr)
• Gagavuzca: kırmızı (gag)
• Galce: coch (cy), rhudd (cy)
• Galiçyaca: vermello (gl), rubio (gl), encarnado (gl)
• Gucaratça: લાલ (gu) (lāl)
• Gürcüce: წითელი (ka) (c̣iteli)
• Hintçe: लाल (hi) (lāl), रक्तिम (hi) (raktim)
• İbranice: אדום‎ (he)
• İngilizce: red (en)
• İrlandaca: dearg (ga), rua (ga)
• İskoçça: dearg (gd)
• İspanyolca: rojo (es), encarnado (es), colorado (es)
• İsveççe: rött (sv) n
• İtalyanca: rosso (it)
• İzlandaca: rauður (is)
• Japonca: 赤 (ja)
• Kazakça: қызыл (kk) (qızıl)
• Katalanca: vermell (ca)
• Keçuva dili: puka (qu)
• Kırgızca: кызыл (ky) (kızıl)
• Kırım Tatarca: qırmızı (crh), qızıl (crh)
• Korece: 빨갛다 (ko) (ppalgata), 붉다 (ko) (bukda)
• Kürtçe: sor (ku)
• Latince: ruber (la), rufus (la), russus (la)
• Lehçe: czerwony (pl)
• Lingala: ngola (ln)
• Litvanca: raudonas (lt)
• Lüksemburgca: Roud (lb)
• Macarca: piros (hu)
• Makedonca: црвен (mk) (crven)
• Malayca: merah (ms)
• Malgaşça: mena (mg)
• Maorice: hiiwera (mi)
• Marathi dili: लाळ (mr) (lāḷ)
• Moğolca: улаан (mn) (ulaan)
• Norveççe: rød (no)
• Oksitanca: ros (oc)
• Osmanlı Türkçesi: قیرمیزی‎ (ota)
• Özbekçe: қизил (uz)
• Portekizce: vermelho (pt)
• Rapanui dili: mea mea (rap)
• Romanşça: cotschen (rm)
• Rumence: roşu (ro)
• Rusça: красный (ru) (krasnıy)
• Samoaca: mūmū (sm)
• Sanskritçe: शोणित (sa) (śoṇita)
• Savahili dili: ekundu (sw)
• Sırp-Hırvatça: црвен (sh), crveni (sh)
• Sicilyaca: russu (scn)
• Slovakça: červená (sk)
• Slovence: rdeča (sl)
• Somalice: gaduud (so)
• Tabasaran dili: Eğer biliyorsanız lütfen bir çeviri ekleyiniz.
• Tagalogca: pula (tl)
• Tatarca: kızıl (tt)
• Tayca: สีแดง (th)
• Türkmence: gyrmyzy (tk)
• Udmurtça: горд (udm) (gord)
• Ukraynaca: червоний (uk) (çervonıy)
• Yahudi Almancası: royt‎ (yi) (royt)
• Yahudi İspanyolcası: kolorado (lad)
• Yunanca: κόκκινο (el) (kókkino)

Ön ad

kırmızı (karşılaştırma daha kırmızı, üstünlük en kırmızı)

1. (renkler) kırmızı olan , al, kızıl

Deyimler

• para peşin kırmızı meşin

Çeviriler

kırmızı

• Almanca: rot (de)
• Arapça: أَحْمَر‎ (ar) (ʾaḥmar), حَمْرَاءُ‎ (ar) (ḥamrāʾü)
• Aşağı Almanca: root (nds)
• Azerice: qırmızı (az)
• Bulgarca: червен (bg) (çerven)
• Evenki dili: хуларин (hularin)
• Fince: punainen (fi)
• İngilizce: red (en)
• İsveççe: röd (sv)
• Kazakça: қызыл (kk) (qızıl)
• Kırım Tatarca: qırmızı (crh), qızıl (crh)
• Kırgızca: кызыл (ky) (kızıl)
• Norveççe: rød (no)
• Osmanlı Türkçesi: قیرمیزی‎ (ota)
• Özbekçe: қизил (uz)
• Rusça: красный (ru) (krasnıy)
• Tatarca: kızıl (tt)
• Türkmence: gyrmyzy (tk)

Kaynakça

• Türk Dil Kurumuna göre "kırmızı" maddesi

Ek okumalar

• Vikipedi'de kırmızı

Gagavuzca

Ad

kırmızı

1. (renkler) kırmızı

Deyimler

• para peşin kırmızı meşin

Köken

Arapça

Kaynakça

• Etymological Dictionaries - Andras Rajki