werden

Vikisözlük sitesinden
Ayrıca bakınız: Werden

Almanca[değiştir]

Köken[değiştir]

Ana Hint-Avrupa dili *wert- (döndürmek, tersyüz etmek)[1]

Söyleniş[değiştir]

Eylem[değiştir]

werden

  1. (çoğu zaman zu + yönelme hâli) değişime uğramak; hâlini değiştirmek
    Dein Gesicht wird rot. — Yüzün kırmızıya dönüyor.
    Es wird langsam dunkel. — Yavaş yavaş hava kararıyor.
    Wenn er wütend ist, wird er zum Berserker. — Sinirlendiğinde çılgına döner.
  2. olmak
    Er wird Arzt. — Doktor oluyor.
    „Man kann beispielsweise Pflanzen mittels Gentechnik so manipulieren, dass sie gegen bestimmte Krankheiten immun oder unempfindlich gegen sonst giftige chemische Pflanzenschutzmittel werden.“ — Mesela bitkiler genetik mühendisliği kullanılarak manipüle edilerek belirli hastalıklara karşı bağışıklık kazanmaları veya toksik kimyevî bitki koruma ilaçlarına karşı duyarsız hâle gelmeleri sağlanabilir.[2]
    Was wird aus ihm? — Ona ne olacak?
  3. (İncil dili) meydana gelmek
    eş anlamlıları: entstehen, sich entwickeln
    eş anlamlısı: vergehen
    Es werde Licht. — Işık olsun.

Açıklamalar[değiştir]

A'lı eski geçmiş zamanlar yalnızca tekil olarak kullanılır: ich ward, du wardst, er ward. Çoğunlukta yok, U'lu formların kullanıldığı yerlerde: biz olduk, sen oldun, onlar oldu. Bunun sebebi, üçüncü ablaut serisindeki güçlü fiillerin geçmişte başlangıçta iki farklı ablaut'a sahip olmasıdır; tekilde bir A, çoğulda bir U. Mesela biri şöyle dedi: "ich warf, ich half, ich starb'" ama: "wir wurfen, wir hulfen, wir sturben". Bu fiillerdeki Ü'lü dilek kipi buradan gelir (“ich würfe, ich hülfe, ich stürbe”). Erken Yeni Yüksek Almancada bütün bu fiillerde çoğul U-ablaut'u yok oldu ve yerini tekil A harfi aldı ("wir warfen", ...). Sadece werden ile bunun tersi gerçekleşti (ward > oldu), bu da fiili düzensiz hâle getirdi. İzlandacada bugün hâlâ tekil ve çoğul arasındaki değişimi gözlemleyebilirsiniz. Mesela ég fann (= buldum) ama við fundum (= bulduk) diyor.

Atasözleri[değiştir]

Deyimler[değiştir]

Türetilmiş kavramlar[değiştir]

Yardımcı eylem[değiştir]

werden

  1. yalın hâlle beraber gelecek zaman yapmak için kullanılır:
    Ich werde im Sommer nach Japan reisen.
  2. bir ihtimâli yalın hâlle ifâde etmek için kullanılır:
    Sie wird wohl krank sein.
  3. Partisip II ile pasif yapmak için kullanılır:
    Das Auto wird gerade repariert. — Araba şu anda tamir ediliyor.
    „Heute werden jährlich Millionen Tonnen Hefe produziert.“ — Bugün her yıl milyonlarca ton maya üretilir.[3]
    „Nur für obergärige Biere darf Weizen anstelle von Gerste verwendet werden.“ — Üst fermente biralarda arpa yerine buğday kullanılmasına müsaade edilir.[3]

Kaynaklar[değiştir]

  1. Wolfgang Pfeifer et al.: Etymologisches Wörterbuch des Deutschen, 1. baskı, Kramer yayımı, Rhenania Yayın Evi (Akademie Verlag, Berlin'in lisanslı baskısı), Koblenz, 2010, ISBN 978-3-941960-03-9 , sahife 1557.
  2. wissen.de – Bildwörterbuch „Lebensmittel- und Biotechnologie: Mehr als Käse und Bier
  3. a b wissen.de – Bildwörterbuch „Lebensmittel- und Biotechnologie: Mehr als Käse und Bier

Zazaca[değiştir]

Söyleniş[değiştir]

  • Heceleme: wer‧den

Eylem[değiştir]

werden

  1. yemek