werden

Ayrıca bakınız: Werden

Almanca

Köken

Ana Hint-Avrupa dili *wert- (“döndürmek, tersyüz etmek”)

Söyleniş

• IPA^(anahtar): [ˈveːɐ̯dn̩]

• Ses

  (dosya)

  ,

  Ses

  (dosya)

• Kafiyeler: -[eːɐ̯dn̩]
• Heceleme: wer‧den

Eylem

werden

1. (çoğu zaman zu + yönelme hâli) değişime uğramak; hâlini değiştirmek

   Dein Gesicht wird rot. — Yüzün kırmızıya dönüyor.

   Es wird langsam dunkel. — Yavaş yavaş hava kararıyor.

   Wenn er wütend ist, wird er zum Berserker. — Sinirlendiğinde çılgına döner.

2. olmak

   Er wird Arzt. — Doktor oluyor.

   „Man kann beispielsweise Pflanzen mittels Gentechnik so manipulieren, dass sie gegen bestimmte Krankheiten immun oder unempfindlich gegen sonst giftige chemische Pflanzenschutzmittel werden.“ — Mesela bitkiler genetik mühendisliği kullanılarak manipüle edilerek belirli hastalıklara karşı bağışıklık kazanmaları veya toksik kimyevî bitki koruma ilaçlarına karşı duyarsız hâle gelmeleri sağlanabilir.

   Was wird aus ihm? — Ona ne olacak?

3. (İncil dili) meydana gelmek

   eş anlamlıları: entstehen, sich entwickeln

   eş anlamlısı: vergehen

   Es werde Licht. — Işık olsun.

Açıklamalar

A'lı eski geçmiş zamanlar yalnızca tekil olarak kullanılır: ich ward, du wardst, er ward. Çoğunlukta yok, U'lu formların kullanıldığı yerlerde: biz olduk, sen oldun, onlar oldu. Bunun sebebi, üçüncü ablaut serisindeki güçlü fiillerin geçmişte başlangıçta iki farklı ablaut'a sahip olmasıdır; tekilde bir A, çoğulda bir U. Mesela biri şöyle dedi: "ich warf, ich half, ich starb'" ama: "wir wurfen, wir hulfen, wir sturben". Bu fiillerdeki Ü'lü dilek kipi buradan gelir (“ich würfe, ich hülfe, ich stürbe”). Erken Yeni Yüksek Almancada bütün bu fiillerde çoğul U-ablaut'u yok oldu ve yerini tekil A harfi aldı ("wir warfen", ...). Sadece werden ile bunun tersi gerçekleşti (ward > oldu), bu da fiili düzensiz hâle getirdi. İzlandacada bugün hâlâ tekil ve çoğul arasındaki değişimi gözlemleyebilirsiniz. Mesela ég fann (= buldum) ama við fundum (= bulduk) diyor.

Atasözleri

• Es wird schon wieder werden.
• Wer nichts wird, wird Wirt.

Deyimler

• Wird’s bald? – fiili hızlandırma talebini ihtivâ eden retorik sual

Türetilmiş kavramlar

• (fiiller): warmwerden, zuteilwerden
• (isimler): Tätigwerden, Werdegang, Werden, Wirksamwerden

Yardımcı eylem

werden

1. yalın hâlle beraber gelecek zaman yapmak için kullanılır:

   Ich werde im Sommer nach Japan reisen.

2. bir ihtimâli yalın hâlle ifâde etmek için kullanılır:

   Sie wird wohl krank sein.

3. Partisip II ile pasif yapmak için kullanılır:

   Das Auto wird gerade repariert. — Araba şu anda tamir ediliyor.

   „Heute werden jährlich Millionen Tonnen Hefe produziert.“ — Bugün her yıl milyonlarca ton maya üretilir.

   „Nur für obergärige Biere darf Weizen anstelle von Gerste verwendet werden.“ — Üst fermente biralarda arpa yerine buğday kullanılmasına müsaade edilir.

Kaynaklar

• Leipzig Üniversitesi kelime portâlî: „[1]“
• (değiştirmek, değişime uğramak): Jacob Grimm, Wilhelm Grimm: „Deutsches Wörterbuch“ (Almanca sözlük), 16 cilt. Leipzig, 1854–1961, kelime: „werden“
• (olmak): Digitales Wörterbuch der deutschen Sprache'de werden

Zazaca

Söyleniş

• Heceleme: wer‧den

Eylem

werden

1. yemek