akıllı

Türkçe

Köken

akıl + -lı

Söyleniş

• IPA^(anahtar): /a.kɯl.ˈlɯ/
• Heceleme: a‧kıl‧lı

Eş anlamlılar

• (gerçeği iyi gören ve ona göre davranan): âkil

Zıt anlamlılar

• akılsız

Ad

akıllı (belirtme hâli akıllını, çoğulu akıllılar), sahiplik şekli akıllı -sı

1. gerçeği iyi gören ve ona göre davranan kimse
2. uyanık geçinen kimse

Çekimleme

akıllı adının çekimi

		tekil	çoğul
yalın		akıllı	akıllılar
belirtme		akıllını	akıllıları
yönelme		akıllına	akıllılara
bulunma		akıllında	akıllılarda
ayrılma		akıllından	akıllılardan
tamlayan		akıllının	akıllıların
iyelik
		tekil	çoğul
1. tekil	yalın	akıllım	akıllılarım
	belirtme	akıllımı	akıllılarımı
	yönelme	akıllıma	akıllılarıma
	bulunma	akıllımda	akıllılarımda
	ayrılma	akıllımdan	akıllılarımdan
	tamlayan	akıllımın	akıllılarımın
2. tekil	yalın	akıllın	akıllıların
	belirtme	akıllını	akıllılarını
	yönelme	akıllına	akıllılarına
	bulunma	akıllında	akıllılarında
	ayrılma	akıllından	akıllılarından
	tamlayan	akıllının	akıllılarının
3. tekil	yalın	akıllısı	akıllıları
	belirtme	akıllısını	akıllılarını
	yönelme	akıllısına	akıllılarına
	bulunma	akıllısında	akıllılarında
	ayrılma	akıllısından	akıllılarından
	tamlayan	akıllısının	akıllılarının
1. çoğul	yalın	akıllımız	akıllılarımız
	belirtme	akıllımızı	akıllılarımızı
	yönelme	akıllımıza	akıllılarımıza
	bulunma	akıllımızda	akıllılarımızda
	ayrılma	akıllımızdan	akıllılarımızdan
	tamlayan	akıllımızın	akıllılarımızın
2. çoğul	yalın	akıllınız	akıllılarınız
	belirtme	akıllınızı	akıllılarınızı
	yönelme	akıllınıza	akıllılarınıza
	bulunma	akıllınızda	akıllılarınızda
	ayrılma	akıllınızdan	akıllılarınızdan
	tamlayan	akıllınızın	akıllılarınızın
3. çoğul	yalın	akıllısı	akıllıları
	belirtme	akıllısını	akıllılarını
	yönelme	akıllısına	akıllılarına
	bulunma	akıllısında	akıllılarında
	ayrılma	akıllısından	akıllılarından
	tamlayan	akıllısının	akıllılarının

Atasözleri

akıllı

• Akıllı düşününceye kadar deli oğlunu everir
• Akıllı köprü arayıncaya dek deli suyu geçer
• Akıllı, söylemeden düşünür, akılsız düşünmeden söyler
• Bir deli kuyuya bir taş atar, kırk akıllı çıkaramaz
• Bir deli kuyuya taş atmış, kırk akıllı çıkaramamış

Türetilmiş kavramlar

• akıllıca,
• akıllılı,
• akıllılık,
• akıllısız,
• akıllıyken,
• akıllıyla,
• akıllıysa

Çeviriler

akıllı

• Almanca: Kluge (de) e d

Ön ad

akıllı (karşılaştırma daha akıllı, üstünlük en akıllı)

1. gerçeği iyi gören ve ona göre davranan,

   Akıllı adam.

   İkisi de zeki adamdı, akıllı adamdı, yapıcı adamdı. — Y. Z. Ortaç

2. uyanık geçinen

   Akıllıya bak, bu işten kendisine bir pay çıkarmak istiyor.

Atasözleri

akıllı

• Akıllı düşman, akılsız dosttan hayırlıdır
• Akıllı olsa her sakallı kişi, sakallılara danışırlardı her işi

Deyimler

akıllı

• akıllı başlı,
• akıllı geçinmek,
• akıllı sınıf,
• akıllı tahta,
• akıllı uslu

Çeviriler

akıllı

• Almanca: klug (de)
• Arapça: ذَكِيّ‎ (ar) e (ẕekiyy), ذَكِيَة‎ (ar) e (ẕekiye)
• Azerice: ağıllı (az)
• Felemenkçe: verstandig (nl)
• Fince: järkevä (fi), harkitseva (fi)
• Fransızca: raisonnable (fr)
• İngilizce: reasonable (en), deliberate (en), sage (en), intelligent (en)
• Japonca: いい　かんがえい (ja)
• Karaçay-Balkarca: akıllı (krc)
• Tatarca: aqıllı (tt)
• Türkçe:

  Eski Türkçe: bügü bilge‎ (otk) (bügü bilge), tetik‎ (otk) (tetik), teytik‎ (otk) (teytik)

Ünlem

akıllı

1. birini küçümsemek için söylenen söz

Çeviriler

akıllı

• Almanca: Neunmalkluger (de) e, Neunmalkluge (de) d
• Fince: harkitse (fi)

Kaynakça

• Türk Dil Kurumuna göre "akıllı" maddesi