Vikisözlük:Girdilerin biçimi
Bu liste, Türkçe Vikisözlük'e eklenen girdilerin olması gereken biçimini açıklamaktadır. Ayrıca bu biçim içerisinde hangi bölümlerin eklenmesine izin verildiği ve bu bölümlerin içlerinde neler bulunması gerektiğini de açıklar. Bu açıklamalar, düzenleme yapan kullanıcıların, bir girdinin biçiminin en iyi hâlini belirlemelerinde yardımcı olur.
Esneklik
[değiştir]Aşağıda verilen bilgiler belli bir "standart" biçim sunmasına rağmen bunlar katı kurallar değillerdir. Bu bilgiler içerisinde sapmalar bulabilirsiniz ama diğer kullanıcılar sizinle hemfikir olmayabilir, bu nedenle yaptığınız değişiklikleri geri alabilir ve eğer onları bunu yapmaya zorlarsanız haklı olarak bu işlemi tamamlayabilirler. Lütfen sonuca atlamadan önce bir tartışma başlatın. Eğer değişikliğinizin kabul görmesini istiyorsanız topluluğu ikna etmek zorundasınız. Eğer bu sapmayı yapmanızda iyi bir nedeniniz yoksa aşağıdaki standartlar doğru kabul edilecektir. Tartışma yapmayı reddetmek veya değişiklik savaşlarına girmek diğer ilgisiz alanlarda da sizin güvenirliliğinizi azaltacaktır.
Temeller
[değiştir]Çok basit bir örnek
[değiştir]Bu, "yatak" sözcüğü için basit bir girdidir ve bir girdinin en temel unsurlarını göstermektedir:
- Bir sözcüğün dili (ikinci seviye başlık olarak)
- Cümlede kullanıldığı ögenin adı ya da türü (üçüncü seviye başlık olarak)
- Sözcüğün kendisi (uygun olan başlık başı şablonunu kullanarak)
- Bir açıklama ("#" ile başlamalı böylece bu ifade, otomatik numaralandırmayı sağlayacaktır)
- Açıklamada bulunan anahtar sözcüklere bağlantı vermek
- "Kaynakça" başlığı (üçüncü seviye başlık olarak) ve
- Sözcüğü bulduğunuz güvenilir bir yerin adı
Bu örnek, bir girdiye ya da girdinin bir kısmına başlamak için kopyalanıp kullanılabilir.
== Türkçe ==
===Ad===
{{tr-ad}}
# {{t|dil=tr|mobilya}} [[dinlenmek]] ya da [[uyumak]] için üstüne yatılan genellikle [[sünger]] ve türevlerinden imal edilen ürün
# {{t|dil=tr|mobilya}} [[yün]], [[pamuk]], [[kuş tüyü]] vb. maddelere [[kılıf]] geçirerek yapılan [[şilte]], [[döşek]]
====Çekimleme====
{{tr-ad-tablo}}
===Kaynakça===
{{Kaynak-TDK}}
Türkçeden başka dillerdeki girdiler
[değiştir]Başka dillerdeki sözcüklerin girdilerinde, o dildeki sözcüğün girdisi oluşturulurken standart biçime olabildiğince yakın olan bir biçim oluşturulmalıdır. Ama normalde Türkçe sözcüklerde açıklama kısmı yazılırken diğer dillerde sözcüğün Türkçe çevirisi yazmalıdır, ayrıca çeviriler başlığı da göz ardı edilmelidir çünkü bu başlık, sadece Türkçe sözcükler içindir.
Başka alfabelerde yazılmış diller için (Japonca, Gotça vs.) belli yerlerde harf çevirisi sistemi uygulanmaktadır. Ayrıca her harf çevirisi girdisi, "#" ile başlayan en az bir tane açıklama kısmı içermek zorundadır.
Bazı diller standart biçimden farklı olan karakteristiklere sahiptir.
Başlıkların listesi
[değiştir]Girdilere eğer mümkünse ekleyebileceğiniz bazı ekstra başlıklar bulunmaktadır ama gerekli uzmanlığa, kaynaklara veya zamana sahip değilseniz bu başlıkları -bir tanesi dışında- eklemek zorunda değilsiniz. Eklemek zorunda olduğunuz tek başlık "Kaynakça" başlığıdır. Aşağıda bulunan liste ayrıcalıklı bir liste değildir, bazı durumlarda başka başlıklar daha önemli olabilir. Bu başlıklar için bu sıra önerilmektedir ama tartışma olduğu ve bir fikir birliğine varıldığı takdirde bu başlıkların sırası değişebilir ya da fazladan bir başlık eklenebilir.
Bu başlıkların birçoğunu kullanan bir girdi şu şekilde olmalıdır:
==Türkçe==
===Farklı yazılışlar===
===Köken===
===Söyleniş===
* Belirli okunuşlar
* İlgili lehçelerdeki okunuşların ses dosyaları
* Sesteş sözcükler
* Heceleme
===Ad===
Başlık başı satırı
# Anlam 1
#* Örnekler
# Anlam 2
#* Örnekler
vs.
====Açıklamalar====
====Çekimleme====
====Benzer sözcükler====
====Karşıt anlamlılar====
====Üst kavramlar====
====Alt kavramlar====
====Yan kavramlar====
====Eş anlamlılar====
====Türetilmiş kavramlar====
====İlgili sözcükler====
====Atasözleri====
====Deyimler====
====Çeviriler====
===Eylem===
Başlık başı satırı
# Anlam 1
#* Örnekler
vs.
====Açıklamalar====
====Çekimleme====
====Benzer sözcükler====
====Karşıt anlamlılar====
====Üst kavramlar====
====Alt kavramlar====
====Yan kavramlar====
====Eş anlamlılar====
====Türetilmiş kavramlar====
====İlgili sözcükler====
====Atasözleri====
====Deyimler====
====Çeviriler====
===Kaynakça===
===Ek okumalar===
===Anagramlar===
(Diller arasında bir satır boşluk yeterli)
==Fince==
===Köken===
===Söyleniş===
===Ad===
Başlık başı satırı
# Türkçe çeviri 1
#* Fincede yazılmış örnek
#** Örneğin Türkçe çevirisi
# Türkçe çeviri 2
#* Fincede yazılmış örnek
#** Örneğin Türkçe çevirisi
====Benzer sözcükler====
====Türetilmiş kavramlar====
====İlgili sözcükler====
Başlıkları ve girinti seviyelerini sıraya sokmadaki ana prensip, onları iç içe sokmaktadır. Yukarıda gösterilen sıralama büyük bir çoğunlukta bu amacı başarmaktadır. Bir seviyede yazılmış başlık, kendi seviyesinde başka bir başlık ekleninceye kadar kendisinden sonra gelen her şeyi içerisine dâhil etmektedir. Eğer bir sözcük hem ad hem de eylem olabiliyorsa, cümlede kullanıldığı ilk anlamıyla ilgili bütün alt başlıklar önce gelmeli ve daha sonra da ikinci anlamına başlanmalı. İç içe yerleştirmek Vikisözlük'ün düzenlenmesinde bir anahtar prensiptir ama konsepti sözlü ekonomi ile tarif edilmesi zor olmasından sıkıntı çekmektedir. Eğer bu durumlardan herhangi biriyle ilgili sorularınız varsa var olan girdileri inceleyin veya eskiden beri aktif olan diğer kullanıcılara danışın.
Anlamlar kısmından önceki başlıklar
[değiştir]Genelde, bu kısımdaki başlıklar sözcüğün anlamına bağlı değildir. Bu başlıklar, sözcüğe ve sözcüğün diğer sözcüklerle olan ilişkisine yönelen bir ortam oluşturmaktadır. Ayrıca belirli sözcüğü diğerlerinden ayırmaya yarayan bazı benzer yönlerinden de bahsedilir. Başlıkların sırası şu şekildedir:
- Farklı yazılışlar (3. seviye)
- Köken (3. seviye)
- Söyleniş (3. seviye)
Anlamlar kısmından sonraki başlıklar
[değiştir]Bu başlıklar genellikle sözcüğün anlamına göre değişiklik gösterirler. Başlıkların sırası şu şekildedir:
- Açıklamalar (4. seviye)
- Çekimleme (4. seviye)
- Uğradığı değişimler (4. seviye)
- Benzer sözcükler (4. seviye)
- Karşıt anlamlılar (4. seviye)
- Üst kavramlar (4. seviye)
- Alt kavramlar (4. seviye)
- Yan kavramlar (4. seviye)
- Eş anlamlılar (4. seviye)
- Türetilmiş kavramlar (4. seviye)
- İlgili sözcükler (4. seviye)
- Atasözleri (4. seviye)
- Deyimler (4. seviye)
- Çeviriler (4. seviye)
- Ayrıca bakınız (3. seviye)
- Kaynakça (3. seviye)
- Ek okumalar (3. seviye)
- Anagramlar (3. seviye)
İçerikler
[değiştir]Girdi adı
[değiştir]Girdinin adı sözcük, sözcük grubu, sembol, biçim birimi veya diğer söz türlerinden birisidir.
İlk dil başlığından önce
[değiştir]Bir girdinin; büyük küçük harf, noktalama, ayırıcı, bağlaç, alfabe ve numara içeren kombinasyonlar ve diğer semboller ile farklılıklar içeren girdileri mevcutsa, {{bakınız}} şablonunu sayfanın en üstünde sayfalar arası bağlantı yapmak için kullanın. Mesela At (astatin'in kısaltması), at (bir hayvan) ve AT (Avrupa Topluluğu'nun kısaltması) girdilerinin arasında bağlantı verebilmek için sayfaların başına {{bakınız|at|At|AT}} şeklinde bir şablon konulmalıdır.
Dil
[değiştir]- Her girdi bir veya daha fazla S2 (ikinci seviye) başlığa sahiptir. Mesela deniz girdisinin farklı anlamlarda aynı sayfada hem Türkçe hem de Gagavuzca başlıkları bulunmaktadır.
- Birden fazla adı olan diller için Vikisözlük'te genel olarak kullanmak adına bir tanesi seçilir ve her yerde o ad kullanılır. Genel olarak bu ad, dilin Türkçedeki adıdır.
- İlk öncelik "Dillerarası" başlığına verilir: bu başlıkta, her dilde aynı olan anlamlar girilir. Bu anlamlar bilimsel adları, kimyasal elementlerin sembollerini ve uluslararası ölçü birimlerinin kısaltmalarını içerir. Örnek olarak Homo sapiens, He (“helyum”) ve km (“kilometre”). Daha sonra "Türkçe" başlığı gelir, çünkü burası Türkçe Vikisözlük. En son olarak da alfabetik sırada diğer diller sıralanır.
- Diller arasında bir tane boşluk satırı bırakmak yeterlidir.
Farklı yazılışlar
[değiştir]Aynı sözcüğün farklı yazılışları farklı sayfalarda tutulabilir:
- lehçelere bağlı farklılıklar: bitik, mektup; color, colour
- tarihte uğranan değişimler: coördinate, coordinate
- tire ile ayırma/bileşik sözcükler: tea cup, tea-cup, teacup
- stil farklılıkları: naiveté, naïveté
- belirsiz büyük harf kullanımı: laser, LASER
- farklı alfabelerdeki yazılışlar: реч, reč (Sırp-Hırvatçada sözcük)
Köken
[değiştir]Köken bilgisi herhangi bir girinti kullanmadan hemen başlığın altında verilir. Bu kısımda genellikle sözcüğün nereden geldiği belirtilir. Sözcüğün altında yatan diğer dillerdeki versiyonları da verilebilir. Modern birçok sözcük için sözcüğün hangi kökenden geldiği gösterilir. Eğer bir sözcük, aynı dildeki başka bir sözcükten genel bir kural ile türediyse bu başlıkta köken sözcüğün bütün bilgilerini tekrar türemiş sözcüğün sayfasında girmeye gerek yoktur.
Köken başlığı hakkında bilinmesi gereken ilk şey herhangi bir madde işaretinin (*, 1. vb.) kullanılmadığıdır. Bundan sonra o sözcüğün hangi dilden geçtiği gösterilir, bunun için {{kökenli}} şablonu kullanılır. Örnek olarak bir sözcüğünün Türkçe'ye Osmanlı Türkçesinden, Osmanlı Türkçesine de Eski Türkçe'den geçtiğini göstermek istiyorsak,
===Köken===
{{kökenli|tr|ota|بر}}
şeklinde yazarız ve çıktısı:
Osmanlı Türkçesi بر sözcüğünden şeklinde olur. Yani ilk olarak {{}} ile şablonu başlatırız, daha sonra {{kökenli}} ile köken şablonu kullandığımızı belirtiriz. Bundan sonra da sözcüğün hangi dile geçtiğini gösterilir: {{kökenli|tr}}. Son olarak da {{kökenli|tr|ota}} ile sözcüğün hangi dilden geçtiğini dil kodunu vererek yazarız. Dil kodları için bu sayfaya bakabilirsiniz.
Daha sonra ise köken dildeki sözcük gelir. Bu şablon köken başlıklarında adı geçen sözcüğü belirtmek için kullanılır. Yukarıdaki örnekten devam edersek Osmanlı Türkçesinde bir sözcük بر şeklinde yazılır. Eski Türkçede ise 𐰋𐰃𐰼 şeklinde yazılır. Yani bu sözcükler formata uygun olarak:
===Köken===
{{kökenli|tr|ota|بر}}, {{kökenli|tr|otk|𐰋𐰃𐰼}}
şeklinde gösterilir ve çıktısı:
Osmanlı Türkçesi بر sözcüğünden, Eski Türkçe 𐰋𐰃𐰼 (b²ir²) sözcüğünden şeklinde olur.
Ayrıca kökenli şablonunda sözcüklerin yazıçevrimini ve o dildeki anlamlarını kısa bir şekilde verebiliriz.
===Köken===
{{kökenli|tr|ota|بر|anlam=bir|ç=bir}}, {{kökenli|tr|otk|𐰋𐰃𐰼|anlam=bir|ç=bir}}
şeklinde yazarsak çıktısı:
Osmanlı Türkçesi بر (bir, “bir”) sözcüğünden, Eski Türkçe 𐰋𐰃𐰼 (b²ir², “bir”) sözcüğünden şeklinde olur.
Bazı durumlarda {{kökenli}} yerine bu başlıkta {{devralınan}} veya {{nakledilen}} şablonlarını kullanmanız gerekebilir. Bu şablonların da kullanım alanları kendi belgeleme sayfalarında okunabilir.
Bazen farklı kökenlerden gelen iki sözcük aynı sayfada bulunabilir; çünkü yazılışları aynıdır. Bu tip durumlarda ise birden fazla "Köken" başlığı açılır, ki bu defa numaralandırırız. Örnek olarak adam girdisinin Türkçe dil başlığındaki ana başlıklar şu şekildedir:
===Söyleniş=== ===Köken 1=== ====Ad==== ===Köken 2=== ====Çekimli ad====
Birden fazla köken başlığı olan girdilerde her başlık seviyesinin bir seviye artırıldığını unutmayın.
Söyleniş
[değiştir]"Söyleniş" başlığında transkripsiyonlar, sesli söylenişler, heceleme ve eşsesli sözcükler bulunmaktadır.
- Türkçe söyleniş eklemeden önce bu sayfaya bakın.
- Bölge, aksan veya ağız (
{{ağız|Türkçe}},{{ağız|Almanca}},{{ağız|Fransızca}}, vs.) en başa eklenir eğer farklılıklar varsa, hemen ardından transkripsiyon sisteminin adı gelir, sonra iki nokta, ardından da transkripsiyonun kendisi gelir. Bu yol bir transkripsiyon göstermenin uygun görülmüş yoludur, örnek olarak enPR veya IPA. Transkript okunuşları genellikle eğik çizgilerin arasına eklenir (/ /), ve ses bilimsel olanlar ise kare parantez içerisinde gösterilir ([ ]). - Sesli okunuşlar için, Ogg dosyasını Commons'a yükleyin ve
{{ses}}şablonunu veya benzer bir şablonu kullanarak girdide bağlantı verin. - Sözcüğün hecelemesini göstermek için
{{heceleme}}şablonunu kullanın. - Her dilde son hecenin ya da hecelerin kafiyesini
{{kafiyeler}}i kullanarak gösterebilirsiniz. İki parametresi vardır. Birincisi IPA yazısıyla yazılmış hece veya heceleri göstermelidir. Bu girilen hecenin önüne bir tire (-) otomatik olarak eklenir. İkince parametre opsiyonal olup dil parametresidir. Girilmezse dilin Türkçe olduğu farz edilir. - Eşsesli sözcükler aynı dilde bulunan, farklı yazılan ama aynı okunuşa sahip sözcüklerdir. Şunları bu kısıma eklemeyin: 1) “neredeyse” sesteş olan sözcükler (örnek olarak, right girdisi için white ya da light sözcüklerini eklemeyin); 2) okunuşu yanlış yapılan sözcükler (örneğin miss girdisi için myth sözcüğünü eklemeyin); 3) diğer dillerden sözcükler (ki zaten sesteş olmaları düşük bir ihtimaldir). Sesteş sözcükler alfabetik sırada tek bir satırda,
{{eş sesliler}}şablonu ile eklenmelidir. Eğer bir sözcüğün belli bir ağızdan sesteşi varsa, bu sözcüğün hangi ağızdan olduğu bilgisi verilmelidir.
Örnek olarak symbol girdisi için bir söyleniş başlığı aşağıdaki şekilde görünebilir:
* {{IPA|/ˈsɪmbəl/|dil=en}}
* {{ses|en-us-symbol.ogg|Ses (BD)|dil=en}}
* {{heceleme|-|sym|bol|dil=en}}
* {{kafiyeler|ɪmbəl|dil=en}}
* {{eş sesliler|cymbal|dil=en}}
- IPA(anahtar): /ˈsɪmbəl/
Ses (BD) (dosya) - Heceleme: sym‧bol
- Kafiyeler: -ɪmbəl
- Eş seslisi: cymbal
Söz türü
[değiştir]Bir söz türü, "Ad" ya da "Ön ad" gibi bir açıklayıcıdır; bunlar Vikisözlük'te kullanılan farklı türdeki sözcük, sözcük grubu, sembol, biçim birimi veya diğer söz türlerinden birisidir. Her girdide bir veya daha fazla sözcük türü kısmı bulunur. Her birinde de bir başlık başı satırı bulunur, devamında da tanımların kendileri gelir.
İzin verilen söz türü başlıkları:
- Sözcük türü: Ad, Adıl, Bağlaç, Belirteç, Eylem, Edat, Ön ad, Özel ad, Sayı adı, Ünlem
- Biçim birimleri: Ek eylem, Ön Ek, Son ek
- Semboller ve karakterler: Harf, Hece, Kısaltma, Noktalama işareti, Sembol
- Sözcük grupları: Atasözü, Deyim, Mecaz, İfade
- Han karakteleri ve dillere bağlı farklılıklar: Han karakteri, Hanzi, Kanji, Hanja
- Lojban tabanlı sözcük türleri: Brivla, Cmavo, Gismu, Lujvo, Rafsi
- Alfabe çevirileri (Romanizasyon)
Başka başlık türlerinin listeye eklenmesi için tartışma başlatılarak topluluk onayına sunulabilir. Bu liste dışında girilen başlık isimlerine sahip sayfalar, incelenmek adına düzenlenecek sayfa olarak kategorize edilebilir.
Aşağıdaki gibi yazılan sözcük türü başlıklarına izin verilmemektedir:
- İsim, Fiil, Sıfat, Zamir, Zarf (Asıl kullanımları yukarıdaki listededir)
Başlık başı satırı
[değiştir]Başlık başı satırı, söz türü başlığının hemen altındaki satırdır. Bu satırda sözcüğün kendisi tekrar eder, ama ayrıca eğer uygulanabiliyorsa romanizasyonu da eklenir. Her dilin koduna uygun olarak {{tr-ad}} (Türkçe adlar için) gibi başlık başı şablonları bulunur. Eğer uygun şablonu bulamadıysanız {{başlık başı}} şablonunu kullanınız. Belirli diller için cinsiyet ya da belirli çekimli hâller başlık başı satırında belirtilir. Vikisözlük'te varolan bütün başlık başı şablonlarını burada bulabilirsiniz.
Anlamlar
[değiştir]Anlamlar da söz türü başlığının içerisinde, hemen başlık başı satırının altında yer alırlar. Anlamlar numaralandırılmış bir liste ile düzenlenir. Numaralar her anlamın başına kare işareti (#) eklenerek oluşturulur. Bir tanımın anahtar sözcükleri ilgili girdilere bağlantı vermelidir.
Kısaltmalar
[değiştir]Kısaltmalarda, PC gibi örneğin, genellikle açıklama kısmında kısaltmanın açılmış hâline bağlantı verilir. Örneğin, PC girdisinin anlamlarından bir tanesinde "personel computer'ın (kişisel bilgisayar) kısaltması" yazıyor olabilir. Açılımların baş harflerini eğer orijinalinde öyle değilse büyük yazmayın (bir önceki örnekte "Kişisel Bilgisayar" şeklinde yazılmaz). Kısaltmanın açılımının bir girdisi Vikisözlük'te mevcutsa ona bağlantı verin, ama eğer mevcut değilse Vikipedi'de var olan maddesine bağlantı verebilirsiniz. Eğer iki yerde de bir girdi mevcut değilse, içinde bulunan sözcüklere ayrı ayrı bağlantı verin.
Terim kategorileri
[değiştir]Bir terim kategorisi, herhangi bir anlamdan önce gelen ve o anlamın belli bir alanda kullanıldığını veya genel bir kullanım olmadığını belirtmek için kullanılabilir. Terim kategorilerine tüm gruplar veya tüm konular gibi ana kategorilerinden ulaşılabilir. Ama bu kategorileri oluşturan bazı şablonlar bulunmaktadır. {{terim}} bunlardan bir tanesidir. Bir ya da birden fazla terim, açıklamadan önce eklenebilir. Örnek:
| kod | sonuç |
|---|---|
|
# |
Örnek cümleler
[değiştir]Genel olarak, her anlamın devamında o anlamı örneklendiren bir cümle gelir. Eğer bir örnek cümle yoksa, örnek bir cümle oluşturmak önerilmektedir. Örnek cümleler:
- dil bilgisi açısından tamamlanmış cümleler olmalı, büyük bir harfle başlayıp nokta, soru işareti ya da ünlem ile bitmelidir.
- ilgili anlamın hemen alt satırına eklenmelidir.
- italik yazılmalı, ama anlamı verilen sözcük kalın yazılmalıdır.
- olabildiğince kısa ve öz olmalı, ama yine de anlaşılır olmalıdır.
"#:"simgeleri ile başlanarak anlam satırının altına eklenmelidir.- eğer Latin alfabeli dillerde değilse, örnek cümlenin alt satırına
"#::"ile başlayan bir harf çevirisi satırı eklenmelidir. - eğer Türkçeden başka dildeyse, örnek cümlenin alt satırına (veya harf çevirisi satırının alt satırına)
"#::"ile başlayan bir cümle çeviri satırı eklenmeli ve anlamı verilen sözcüğün Türkçe karşılığı kalın yazılmalıdır. - viki bağlantıları içermemelidir (sözcükler inceleme gerekmeden kolayca okunabilir olmalıdır).
Aşağıda örnek cümlelerinin asıl amacı verilmiştir, ki bu maddeler yeni örnek cümleler eklerken akılda tutulmalıdır:
- Sözcük ile ne tarz durumlarda karşılaşılacağını, ne kadar resmi olduğunu, hangi ağızlarda kullanıldığını göstermek.
- Muhtemel birlikte kullanımları göstermek, özellikle deyimsel bir anlam taşımayanlar için.
- Örnek anlamının anlaşılır olduğu durumları seçmek.
- Tanımın çok açıklayıcı olmadığı durumlarda sözcüğün anlamını anlaşılır kılmak.
- İyi anlaşılmış çeşitli dil bilimsel kalıpları örneklendirmek, özellikle anlaşılır olmayabilecek olanlar için, mesela bir edatla oluşturulmuş bir kalıp.
Alıntılar
[değiştir]Genel olarak, ilgili oldukları anlamın devamında gelir. Örnek cümlelerden farklı olarak alıntıların başı "#*" ile başlar ve bu durum alıntıların açılıp kapanabilir olmasını sağlar. Eğer sayfada çok yer kaplayacak kadar alıntı eklenmişse alıntıların başını bu şekilde yapmak önerilir. Türke maddesinden örnek bir alıntı:
- 2013 - Mehmet Gürcan Daimagüler (2013). Kein schönes Land in dieser Zeit, 68.
- „Und weil ich ja nun offenbar Türke war, konnte ich logischerweise kein Deutscher mehr sein.“
Açıklamalar
[değiştir]- Bu başlık yalnızca eğer anlamlar başlığındaki bilgiler yeterli değilse açılmalıdır.
- Bir sözcüğün nasıl kullanıldığını açıklayın, ama sizin fikrinize göre nasıl kullanılması gerektiğini belirtmeyin.
- Bu kısımda cümleleri çok uzun tutmamaya çalışın; kısa ve öz olan açıklamalar daha etkilidir.
- Açıklama yazarken başka girdilerden bahsediyorsanız, Latin harfleriyle yazılan girdileri italik hale çeviren
{{z}}şablonunu kullanın. - Yazdığınız açıklamanın ara sıra kaynak gerektirebileceğine hazırlıklı olun.
Çekimleme
[değiştir]Sözcüklerin Türkçe dilinde veya başka herhangi bir dildeki dil bilgisi kurallarına göre farklı ek almış versiyonlarının gösterildiği bölümdür. Genellikle {{tr-ad-tablo}} tarzındaki şablonlar bu başlıkta kullanılır. Anlamlar başlığının hemen altındadır, ama eğer sayfaya açıklamalar başlığı eklenmesi gerekiyorsa, bu başlıktan sonra gelir. Bu kısımda kullanılan uygun şablonu bulmak için çekimleme tablosu şablonları kategorisini inceleyebilirsiniz.
Uğradığı değişimler
[değiştir]Bu başlıkta eğer bir sözcüğün başka bir dile aktarılmış varyasyonları varsa bunlar gösterilmelidir. Örneğin, رواية girdisinde:
====Uğradığı değişimler====
* Başkırca: {{l|ba|риүәйәт}}
* Endonezce: {{l|id|riwayat}}
Çeviriler
[değiştir]- YALNIZCA doğruluğundan EMİN OLDUĞUNUZ çevirileri ekleyin. Eğer bir dil ile ilgili değilseniz ya da belirli bir çeviriden tam emin değilseniz, yanlış bir çeviri ekleme riskine girmektense hiç eklememek daha iyidir.
- Türkçe sözcükleri hiç bilmediğiniz bir dile çevirirken ASLA otomatik çeviri yazılımlarını kullanmayın. Türkçe'ye otomatik olarak çevrilen sözcükler genellikle sorunlu olabilir. Çeviri yazılımları nadir olarak doğru karşılığı verir.
- Çeviri sözlüklerinden KOPYALAMA YAPMAYIN (iki dilli veya çokdilli) çünkü bu telif hakkı sorunu yaratır. Bu kural hem çevrimiçi hem de çıktı halinde olan sözlükler için geçerlidir. Ama kamunun serbest kullanabildiği sözlükler kullanılabilir.
- Çeviriler yalnızca Türkçe girdiler ve ayrıca Dillerarası bilimsel adlarda kullanılmalıdır. Türkçe ya da Dillerarası dışındaki hiçbir dildeki girdinin çeviriler başlığı olmamalı. İki yabancı dil arasındaki çevirilerin o Vikisözlüklerin kendi dillerinde verilmesi en iyisidir.
- Türkçe çekimli sözcüklerin girdilerinde çeviriler kısmı bulunmamalı. Örnek olarak, gözü girdisinde bu kısım yoktur, çünkü göz sözcüğünün belirtme hâlinin 3. tekil şahıs sahiplik şeklidir. Ama eğer farklı anlamlara gelen girdiler varsa bu farklı anlamların çeviriler kısmı olamlıdır. Mesela göze sayfasında göz sözcüğünün yönelme hâli çeviriler kısmı almazken ad olan göze alabilir.
- Çeviri başlığı Türkçe sözcüğün farklı anlamları için çeşitli bölümlere ayrılır. Her bölüm çeviri kısmı şablonlarının kullanıldığı açılıp kapanabilen bir gezinme kutusu ile birbirinden ayrılır (şablon için aşağıya bakınız.) Her kutunun başlığında, içerisinde barındığı çevirilerin kısa anlamı bulunmalıdır.
- Her kutunun içerisinde, o sözcüğün çevirilerinin bulunduğu diller, Türkçedeki isimleriyle alfabetik sırada iki sütunda sıralanır. Her dil adından önce bir maddeleme noktası gelir (* simgesi kullanarak) sonrasında da iki nokta gelir ve en son da çeviri sözcük. Gezinme kutularının içlerinde bulunan iki sütunu oluşturmak için ilk çeviri dilinden önce
{{Üst}}ve en son çeviriden sonra da{{Alt}}şablonu gelmelidir.- Not: Üst şablonu kullanılırken, gerekli olan bütün parametreler girilmelidir. (Daha fazla bilgi için şablon belgelemesini okuyunuz)
- Her çeviriyi girmek için
{{ç}}şablonunu kullanın. Bu şablon o sözcüğün bu Vikisözlük'teki sayfasına bağlantı verecek ve yazıldığı dilin Vikisözlük'ündeki sayfasına da küçük bir bağlantı verecektir. Çeviri için verilen kaynaklar çeviriler listesinde değil de belirli çevirinin kendi sayfasında olmalıdır. Eğer{{ç}}şablonu size çok karmaşık geldiyse, çeviriyi kare parantez içinde yazarak satırı tamamlayın.
- Latin alfabesinde yazılmayan tüm çeviriler yazıldıkları dillerin harf çevirisi kurallarına uygun olan bir harf çevirisi içermelidir, eğer henüz mevcut bir harf çevirisi modülü bulunmuyorsa.
- Dil adlarına bağlantı vermeyin.
- Doğru:
- Yanlış:
- Gerekli olan diller için adların dil bilgisinde kullanıldıkları cinsiyetlerini belirtin,
{{ç}}şablonunda girilmesi gereken parametreye girilen e, d, n ve g girdileri “eril”, “dişil”, “nötr” ve “genel” cinsiyetlerini simgeler.
- Çevirinin okunuşunu ya da fazladan dil bilgisi kısımları eklemeyin: bu bilgiler o çevirinin kendi sayfasında verilmelidir.
- Aynı sözcüğün bir dildeki bütün çevirilerini eklediğinizden emin olun. Mesela, “ayak bileği” sözcüğünün Almancası olarak Knöchel veya Fußknöchel, şunu yazın:
- Almanca: Knöchel (de) e, Fußknöchel (de) e
- iki sözcüğü “(Fuß-) Knöchel” ya da başka şekillerde birleştirmek yerine tam hallerini ekleyin, bu durum yanlış anlaşılmalara sebep olabilir.
- Deyimlerin sözcükleri tam olarak çevirip eklemeyin, ama eğer tam karşılığı hedef dilde de o anlamda kullanılıyorsa ekleyin. Çoğu deyim sözcükler tam olarak çevrilmez. Örnek olarak, “göz kulak olmak” deyimi İngilizceye direkt “being an eye and ear” olarak çevrilemez, çünkü bu sözcük grubu İngilizcede aynı anlama gelmemektedir; deyimin olması gereken çevirisi “look after” (ki bu da Türkçede tam çevrilince “sonraya bak” anlamına gelir) olmalıdır.
- Deyimlerin diğer dillerdeki çevirilerinin Türkçe anlamlarını yazmayın. Örnek olarak, “ok yaydan çıktı” deyimini İngilizceye “the die is cast” şeklinde çevirirken, bu çevirinin yanına tam olarak Türkçedeki karşılığı olan “zarlar atıldı” sözünü eklemeyin. Bu tarz bir bilginin eklenmesinin ilginç olması bir yana, eğer eklenecekse de çevirideki sözün kendi sayfasına eklenmelidir.
Yukarıdaki maddeleri daha iyi açıklayacak bir örnek (göz girdisinin kısaltılmış bir versiyonu):
===Ad===
{{tr-ad}}
# {{t|dil=tr|anatomi}} [[görme]] [[organ]]ı, [[basar]]
# {{t|dil=tr|mobilya}} [[çekmece]]
====Çeviriler====
{{Üst|görme organı|tip=çeviriler}}
*Almanca: {{ç|de|Auge|n}}
*Çince: {{ç|zh|眼睛}}
*Fince: {{ç|fi|silmä}}, {{ç|fi|lähde}}, {{ç|fi|silmu}}
*Japonca: {{ç|ja|目}}
*Rusça: {{ç|ru|глаз}}
*Urduca: {{ç|ur|چشم|tr=t͡ʃeʃm}}
{{Alt}}
{{Üst|çekmece|tip=çeviriler}}
*Almanca: {{ç|de|Schublade|f}}
*Fince: {{ç|fi|vetolaatikko}}
*İngilizce: {{ç|en|drawer}}
{{Alt}}
- Eğer bir dildeki çeviri ek almış hâlde ise, alt parametresini kullanarak çevirinin tam karşılığını ekleyin ama bağlantı verirken sözcüğün ek almamış hâline verin, mesela uykuda sözcüğünün Rusça çevirisi спать (spatʹ) (fiil olan "uyumak") sözcüğüne bağlantı verir ama "спящий" (sıfat olan "uyku") sözcüğünü gösterir, ki bu da "uykuda" sözcüğünün eşitidir.
...
* Rusça: {{ç|ru|спать|alt=спя́щий|sc=Cyrl}}
...
- Eğer hedef dilde tek bir çeviri karşılığı yoksa,
{{ç}}şablonunu içerdiği her sözcüğe ayrı ayrı viki bağlantısı vererek kullanın. Örnek olarak geçim sözcüğünün Rusça çevirisi:
...
* Rusça: {{ç|ru|[[средство|сре́дства]] [[к]] [[существование|существова́нию]]|n-p}}
...
Sonuç:
- Rusça: сре́дства к существова́нию n ç (srédstva k suşçestvovániyu)
Ayrıca bakınız
[değiştir]Bu başlık Vikisözlük'te bulunan diğer sayfaların tümüne, kategoriler de dahil olmak üzere bağlantı vermek içindir. Vikipedi veya dış internetteki diğer ansiklopedi veya sözlüklere bağlantı vermek için bu başlığı kullanmayın.
Ayrıca bu başlık, girdi sayfalarında dolaşım şablonlarının kullanılabildiği yerdir.
Kaynakça
[değiştir]"Kaynakça" kısmı, kullanıcıların girdilerde okudukları bilgileri doğrulayabileceği kaynak eserleri içerir. Bu Vikisözlük'ün güvenirliliğini ve kullanışlılığını artırır. Bu kaynaklar özellikle kökeni oldukça tartışmalı olan sözcükler için önem taşımaktadır.
- Kaynaklar bilinen bibliyografik biçimde yazılabilir; yazar, başlık, basım yeri, yayıncı ve basım yılı.
- Kaynak şablonları yaygın kullanılan kaynaklar için kullanılmaktadır.
Ek okumalar
[değiştir]Ek okumalar kısmı girdi hakkında okunması önerilen başka kaynakları listelemektedir:
- Bu kısım dış sözlüklere veya ansiklopedilere bağlantı vermek için kullanılabilir, (mesela, Vikipedi, veya 1911 Encyclopædia Britannica) bunlar hem çevrimiçi hem de çıktı halinde olabilir.
- Bu kısım Vikisözlükteki girdilerde anlatılan bilgileri kanıtlamak amacıyla kullanılmamalıdır. ("Kaynakça" kısmı bu görevi üstlenmektedir)
Örnekler:
- water, The Century Dictionary, The Century Co., New York, 1911
- water, Webster’s Revised Unabridged Dictionary, G. & C. Merriam, 1913
Anagramlar
[değiştir]Anagramlar bir üçüncü seviye başlık olan ===Anagramlar=== satırının altına alfabetik bir şekilde eklenebilir. Yalnızca aynı dilde olan anagramları listeye ekleyin. Sözcüğün harflerinden oluşan farklı bir anlamı olan sözcük olmadığı sürece listeye dahil etmeyin. Sayfalarda anagramlar başlığı şu şekilde görünmelidir:
* [[opts]], [[pots]], [[spot]], [[stop]], [[tops]]