قضى

Ayrıca bakınız: قضي, فضى, قصي

Arapça

Köken

ق ض ي‎ (ḳ-ḍ-y).

Eylem

قَضَى (ḳaḍā) I, geniş zaman يَقْضِي‎‎ (yaḳḍī)

1. karar vermek
2. hüküm vermek
   • M.S. 609–632, Kur'an, 45:17
     إِنَّ رَبَّكَ يَقْضِي بَيْنَهُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ فِيمَا كَانُوا فِيهِ يَخْتَلِفُونَ – Şüphesiz Rabbin, Kıyamet Günü ihtilafa düştükleri şeyler hakkında aralarında hüküm verecektir.
3. kınamak
4. empoze etmek
5. tamamlamak
6. icra etmek, infaz etmek
7. harcamak, geçmek (zaman)

   يقضي الطلاب وقتًا طويلًا في الدراسة للاستعداد للامتحان. — Talebeler imtihana hazırlanmak için çok fazla zaman harcıyor.

8. öldürmek
   • M.S. 609–632, Kur'an, 28:15
     وَدَخَلَ ٱلْمَدِينَةَ عَلَىٰ حِينِ غَفْلَةٍ مِّنْ أَهْلِهَا فَوَجَدَ فِيهَا رَجُلَيْنِ يَقْتَتِلَانِ هَٰذَا مِن شِيعَتِهِ وَهَٰذَا مِنْ عَدُوِّهِ ۖ فَٱسْتَغَاثَهُ ٱلَّذِي مِن شِيعَتِهِ عَلَى ٱلَّذِي مِنْ عَدُوِّهِ فَوَكَزَهُ مُوسَى فَقَضَى عَلَيْهِ ۖ قَالَ هَٰذَا مِنْ عَمَلِ ٱلشَّيْطَانِ ۖ إِنَّهُ عَدُوٌّ مُّضِلٌّ مُّبِينٌ – Musa, halkının habersiz olduğu bir sırada şehre girdi. Orada, biri kendi tarafından diğeri düşman tarafından olan iki adamı birbirleriyle döğüşür buldu. Kendi tarafı olan, düşmana karşı ondan yardım diledi. Musa da ötekine bir yumruk indirip onu [sehven] öldürdü. "Bu, şeytan işidir. O, gerçekten saptırıcı, apaçık bir düşmandır." dedi.

Çekimleme

قَضَى

çekimi (biçim-I nakıs, mastarlar قَضْي veya قَضَاء)

mastarlar الْمَصَادِر						قَضْي‎ veya قَضَاء‎ ḳaḍy veya ḳaḍāʾ
ism-i fail اِسْم الْفَاعِل						قَاضٍ‎ ḳāḍin
ism-i meful اِسْم الْمَفْعُول						مَقْضِيّ‎ maḳḍiyy
etken eylem الْفِعْل الْمَعْلُوم
		tekil الْمُفْرَد				ikil الْمُثَنَّى			çoğul الْجَمْع
		1. kişi الْمُتَكَلِّم	2. kişi الْمُخَاطَب	3. kişi الْغَائِب		2. kişi الْمُخَاطَب	3. kişi الْغَائِب		1. kişi الْمُتَكَلِّم	2. kişi الْمُخَاطَب	3. kişi الْغَائِب
geçmiş zaman الْمَاضِي	eril	قَضَيْتُ‎ ḳaḍaytü	قَضَيْتَ‎ ḳaḍayte	قَضَى ḳaḍā		قَضَيْتُمَا‎ ḳaḍaytümā	قَضَيَا‎ ḳaḍayā		قَضَيْنَا‎ ḳaḍaynā	قَضَيْتُمْ‎ ḳaḍaytüm	قَضَوْا‎ ḳaḍav
	dişil		قَضَيْتِ‎ ḳaḍayti	قَضَتْ‎ ḳaḍat			قَضَتَا‎ ḳaḍatā			قَضَيْتُنَّ‎ ḳaḍaytünne	قَضَيْنَ‎ ḳaḍayne
geniş zaman الْمُضَارِع	eril	أَقْضِي‎ ʾaḳḍī	تَقْضِي‎ taḳḍī	يَقْضِي‎ yaḳḍī		تَقْضِيَانِ‎ taḳḍiyāni	يَقْضِيَانِ‎ yaḳḍiyāni		نَقْضِي‎ naḳḍī	تَقْضُونَ‎ taḳḍūne	يَقْضُونَ‎ yaḳḍūne
	dişil		تَقْضِينَ‎ taḳḍīne	تَقْضِي‎ taḳḍī			تَقْضِيَانِ‎ taḳḍiyāni			تَقْضِينَ‎ taḳḍīne	يَقْضِينَ‎ yaḳḍīne
geniş zaman mansub الْمُضَارِع الْمَنْصُوب	eril	أَقْضِيَ‎ ʾaḳḍiye	تَقْضِيَ‎ taḳḍiye	يَقْضِيَ‎ yaḳḍiye		تَقْضِيَا‎ taḳḍiyā	يَقْضِيَا‎ yaḳḍiyā		نَقْضِيَ‎ naḳḍiye	تَقْضُوا‎ taḳḍū	يَقْضُوا‎ yaḳḍū
	dişil		تَقْضِي‎ taḳḍī	تَقْضِيَ‎ taḳḍiye			تَقْضِيَا‎ taḳḍiyā			تَقْضِينَ‎ taḳḍīne	يَقْضِينَ‎ yaḳḍīne
geniş zaman meczum الْمُضَارِع الْمَجْزُوم	eril	أَقْضِ‎ ʾaḳḍi	تَقْضِ‎ taḳḍi	يَقْضِ‎ yaḳḍi		تَقْضِيَا‎ taḳḍiyā	يَقْضِيَا‎ yaḳḍiyā		نَقْضِ‎ naḳḍi	تَقْضُوا‎ taḳḍū	يَقْضُوا‎ yaḳḍū
	dişil		تَقْضِي‎ taḳḍī	تَقْضِ‎ taḳḍi			تَقْضِيَا‎ taḳḍiyā			تَقْضِينَ‎ taḳḍīne	يَقْضِينَ‎ yaḳḍīne
emir الْأَمْر	eril		اِقْضِ‎ iḳḍi			اِقْضِيَا‎ iḳḍiyā				اِقْضُوا‎ iḳḍū
	dişil		اِقْضِي‎ iḳḍī							اِقْضِينَ‎ iḳḍīne
edilgen eylem الْفِعْل الْمَجْهُول
		tekil الْمُفْرَد				ikil الْمُثَنَّى			çoğul الْجَمْع
		1. kişi الْمُتَكَلِّم	2. kişi الْمُخَاطَب	3. kişi الْغَائِب		2. kişi الْمُwخَاطَب	3. kişi الْغَائِب		1. kişi الْمُتَكَلِّم	2. kişi الْمُخَاطَب	3. kişi الْغَائِب
geçmiş zaman الْمَاضِي	eril	قُضِيتُ‎ ḳuḍītü	قُضِيتَ‎ ḳuḍīte	قُضِيَ‎ ḳuḍiye		قُضِيتُمَا‎ ḳuḍītümā	قُضِيَا‎ ḳuḍiyā		قُضِينَا‎ ḳuḍīnā	قُضِيتُمْ‎ ḳuḍītüm	قُضُوا‎ ḳuḍū
	dişil		قُضِيتِ‎ ḳuḍīti	قُضِيَتْ‎ ḳuḍiyet			قُضِيَتَا‎ ḳuḍiyetā			قُضِيتُنَّ‎ ḳuḍītünne	قُضِينَ‎ ḳuḍīne
geniş zaman الْمُضَارِع	eril	أُقْضَى‎ ʾuḳḍā	تُقْضَى‎ tuḳḍā	يُقْضَى‎ yuḳḍā		تُقْضَيَانِ‎ tuḳḍayāni	يُقْضَيَانِ‎ yuḳḍayāni		نُقْضَى‎ nuḳḍā	تُقْضَوْنَ‎ tuḳḍavne	يُقْضَوْنَ‎ yuḳḍavne
	dişil		تُقْضَيْنَ‎ tuḳḍayne	تُقْضَى‎ tuḳḍā			تُقْضَيَانِ‎ tuḳḍayāni			تُقْضَيْنَ‎ tuḳḍayne	يُقْضَيْنَ‎ yuḳḍayne
geniş zaman mansub الْمُضَارِع الْمَنْصُوب	eril	أُقْضَى‎ ʾuḳḍā	تُقْضَى‎ tuḳḍā	يُقْضَى‎ yuḳḍā		تُقْضَيَا‎ tuḳḍayā	يُقْضَيَا‎ yuḳḍayā		نُقْضَى‎ nuḳḍā	تُقْضَوْا‎ tuḳḍav	يُقْضَوْا‎ yuḳḍav
	dişil		تُقْضَيْ‎ tuḳḍay	تُقْضَى‎ tuḳḍā			تُقْضَيَا‎ tuḳḍayā			تُقْضَيْنَ‎ tuḳḍayne	يُقْضَيْنَ‎ yuḳḍayne
geniş zaman meczum الْمُضَارِع الْمَجْزُوم	eril	أُقْضَ‎ ʾuḳḍa	تُقْضَ‎ tuḳḍa	يُقْضَ‎ yuḳḍa		تُقْضَيَا‎ tuḳḍayā	يُقْضَيَا‎ yuḳḍayā		نُقْضَ‎ nuḳḍa	تُقْضَوْا‎ tuḳḍav	يُقْضَوْا‎ yuḳḍav
	dişil		تُقْضَيْ‎ tuḳḍay	تُقْضَ‎ tuḳḍa			تُقْضَيَا‎ tuḳḍayā			تُقْضَيْنَ‎ tuḳḍayne	يُقْضَيْنَ‎ yuḳḍayne

Eş anlamlılar

• (hüküm vermek): حَكَمَ‎ (ḥakeme)

Kaynaklar

• (1884) The Student's Arabic–English Dictionary.