çapraz

Türkçe

Ad

çapraz (belirtme hâli çaprazı, çoğulu çaprazlar) çapraz -zı

[1] karşı tarafın yanı

Oturuşunu değiştirdi, çaprazındaki masayı değil de hemen sağındakini görecek şekilde yan döndü. - E. Şafak

[2] bir tür olta iğnesi

[3] kopça, düğme

[4] (spor) güreşte rakibin koltuk altından kol geçirip sarma oyunu

Köken

[1] Farsça

Belirteç

[1] eğik bir biçimde

"Boynuna çapraz astığı tüfeğini yokladı." - S. Kocagöz

Ön ad

[1] eğik olarak birbiriyle kesişen

[2] iki taraflı, karşılıklı

Çapraz ateş.

Deyimler

çapraz vurmak

Türk lehçeleri

• Azerice: çarpaz (az)

Türkmence

Ad

çapraz

[1] Aykırı, çapraz, ters

Kaynakça

• Atacanov, Ata (1922). Türkmendolu Yir Sözlüğü.

Etimolojisi

Fars. çep u rast [çep (sol) + u (ve) + rast (sağ)]

Rast kelimesi hem "sağ" hem de "doğru" anlamlarına gelir. Tıpkı yine Hint-Avrupa dil ailesine mensup olan İngilizcedeki "right" ve Almancadaki "richt" kelimelerinde olduğu gibi.

Türkçedeki "rast gelmek" deyimi de yine aynı kelimeden köklenmektedir.

Kullanım şekilleri

• Kemankeşler çapraz ok atışıyla düşmanı imha ettiler.
• maznun, çapraz suallerle istintaka tabi tutuldu.
• çapraz tutuş, dikkat! (Askerlik terimi)

Kaynakça

• Türk Dil Kurumu: "çapraz"
• Nişanyan Sözlük: "çapraz"

Gagavuzca

Ön ad

[1] çapraz

Köken

[1] Farsça

Çeviriler

• İngilizce: across (en)

Kaynakça

• Etymological Dictionaries - Andras Rajki

Kaynakça

• Türk Dil Kurumu: "çapraz"