𐱅𐰭𐰼𐰃

Eski Türkçe

Söyleniş

• IPA^(anahtar): /tæŋri/
• Heceleme: teŋ‧ri

Köken

Ana Türkçe *teŋri (“gökyüzü; tanrı”) sözcüğünden devralındı. Çuvaşça турӑ (tură), Türkçe tanrı, Özbekçe tangri, Başkurtça тәңре (täñre) ve Yakutça таҥара (taŋara) sözcükleri ile eş asıllıdır.

Ad

𐱅𐰭𐰼𐰃 (teŋri)

1. (meteoroloji, gök bilimi) gökyüzü
   • MS 9. yy., Irk Bitig, Kehanet 54:

     𐰴𐰆𐰞:𐰽𐰉𐰃:𐰋𐰏𐰃𐰭𐰼𐰇:𐰇𐱅𐰇𐰤𐰇𐰼:𐰴𐰆𐰔𐰍𐰆𐰣:𐰽𐰉𐰃:𐱅𐰭𐰼𐰃𐰏𐰼𐰇:𐰖𐰞𐰉𐰺𐰆𐰺

     qul:sabï:begiŋerü:ötünür:quzɣun:sabï:teŋrigerü:yalbarur

     Kölenin sözü beyine istektir; kuzgunun sözü göğe duadır.

2. (mitoloji, din) tanrı
   • MS 9. yy., Irk Bitig, Kehanet 2:

     𐰀𐰞𐰀:𐱃𐰞𐰍:𐰖𐰆𐰞:𐱅𐰭𐰼𐰃:𐰢𐰤

     āla:atlïɣ:yol:teŋri:men

     Ala atlı yol tanrısıyım.

Türetilmiş kavramlar

• 𐱅𐰭𐰼𐰃𐰠𐰃𐰏‎ (teŋrilig, “dindar”)
• 𐱅𐰭𐰼𐰃𐰚𐰤‎ (teŋriken, “cennetimsi, kutsal”)

Kaynakça

• Clauson, Gerard (1972). An Etymological Dictionary of pre-thirteenth-century Turkish (İngilizce), sayfalar 523, Oxford: Clarendon Press. ISBN 9634812686.

• Tekin, Talât (1968). A Grammar of Orkhon Turkic (İngilizce), sayfa 393, Bloomington: Indiana University. ISBN 9789757981190.

• Tekin, Talât (1993). Irk Bitig: The Book of Omens (İngilizce), sayfa 67, Wiesbaden: Otto Harrassowitz. ISBN 978-3-447-03426-5.

• Tekin, Talat (2010). Orhon Yazıtları, 4. basım, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. ISBN 975-16-0065-0.

• Tekin, Talat (2004). Irk Bitig Eski Uygurca Fal Kitabı. Ankara: Öncü Kitap. ISBN 975-7447-11-0.