örtlek
|
Ayrıca bakınız: Örtlek |
Türkçe
[değiştir]Ad
[değiştir]örtlek (belirtme hâli örtleği, çoğulu örtlekler)
- [1] (halk ağzı) Korkak (Dodurga *Bozüyük -Bilecik, Sarıkavak -Eskişehir, *Çarşamba -Samsun, *Fatsa, *Ünye, Kuz *Akkuş, Bayadı -Ordu, *Görele, Küçüklü *Bulancak -Giresun, Çanıllı *Ayaş -Ankara *Mut köyleri -İçel)
- [2] (halk ağzı) Sönmüş yanardağ (Höketçe *Saimbeyli -Adana)
- [3] (halk ağzı) Ormanı, fundalığı yakarak açılan tarla (*Gemerek, *Şarkışla -Sivas,Çandırlar *Feke, Burhanlı *Ceyhan -Adana)
- [4] (halk ağzı) Bozkır ortasında sürekli olarak yeşil kalan düzlük. (Çepni *Gemerek -Sivas)
Köken
[değiştir]- [1] Korkak anlamında kullanılan sözcüğün aslı ödlektir. Bu sözcük halk ağzında farklı biçimlerde söylenmektedir. Karaciğerin bir salgısı olan öd kökünden geldiği anlaşılmaktadır. Aynı sözcük "ödümü patlattın" deyiminde de "korkmak" anlamında kullanılmıştır.
- [2-3] Eski Türkçe örtli/örtlik < "ört" köküyle ilgili olduğu tahmin ediliyor: "ateş, yanmak, parlamak, yanan yer, cehennem" anlamlarına gelir. Yeni Tarama Sözlüğü "ört" için "ateş, od", "örtemek" için ise "yakmak" karşılıklarını vermiş.
- Hasan Eren'e göre "örtlek" "ormanı yakarak açılan tarla" anlamına gelmektedir ve "Örtlek" (Kayseri) yer adında saklanmıştır.
- Ayrıca bakınız: Eski Türkçe: ört, örtemek, örtelmek, örteşmek, örtenmek, örtetmek; Karaçay Balkarca: örten; Kumanca: örtli.
Kaynakça
[değiştir]- Clauson, G. (1972). An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth-Century Turkish. Oxford: At the Clarendon.
- [1-3] Türk Dil Kurumu (1993). Derleme Sözlüğü. 2. baskı. Ankara: TDK Yayınları.
- [1-3] Türk Dil Kurumu (1983). Yeni Tarama Sözlüğü. Ankara: TDK Yayınları, 169.
- [1-3] TDK Divanü Lugati't-Türk Veri Tabanı
- [1,4] Eren, H. (1999). Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü. Ankara: Kendi yayını, 317.