iyi

Ayrıca bakınız: İYİ

Türkçe

Köken

Osmanlı Türkçesi ایو‎ (eyü), Eski Anadolu Türkçesi eygü‎, Eski Türkçe 𐰓𐰏𐰇‎ (edgü), Proto Türkçe *ed-gü (“fevkalade, iyi”), *ed (“şey, mal”).

Söyleniş

• IPA^(anahtar): /i.ˈji/
• Heceleme: i‧yi

Zıt anlamlılar

• kötü

Ad

iyi (belirtme hâli iyini, çoğulu iyiler), sahiplik şekli iyi -si

1. (öğretim) öğrencinin değerlendirilmesinde kullanılan orta ile pekiyi arasındaki not

   Matematikten iyi aldığıma sevinmişti.

Çekimleme

iyi adının çekimi

		tekil	çoğul
yalın		iyi	iyiler
belirtme		iyini	iyileri
yönelme		iyine	iyilere
bulunma		iyide	iyilerde
ayrılma		iyiden	iyilerden
tamlayan		iyinin	iyilerin
iyelik
		tekil	çoğul
1. tekil	yalın	iyim	iyilerim
	belirtme	iyimi	iyilerimi
	yönelme	iyime	iyilerime
	bulunma	iyimde	iyilerimde
	ayrılma	iyimden	iyilerimden
	tamlayan	iyimin	iyilerimin
2. tekil	yalın	iyin	iyilerin
	belirtme	iyini	iyilerini
	yönelme	iyine	iyilerine
	bulunma	iyinde	iyilerinde
	ayrılma	iyinden	iyilerinden
	tamlayan	iyinin	iyilerinin
3. tekil	yalın	iyisi	iyileri
	belirtme	iyisini	iyilerini
	yönelme	iyisine	iyilerine
	bulunma	iyisinde	iyilerinde
	ayrılma	iyisinden	iyilerinden
	tamlayan	iyisinin	iyilerinin
1. çoğul	yalın	iyimiz	iyilerimiz
	belirtme	iyimizi	iyilerimizi
	yönelme	iyimize	iyilerimize
	bulunma	iyimizde	iyilerimizde
	ayrılma	iyimizden	iyilerimizden
	tamlayan	iyimizin	iyilerimizin
2. çoğul	yalın	iyiniz	iyileriniz
	belirtme	iyinizi	iyilerinizi
	yönelme	iyinize	iyilerinize
	bulunma	iyinizde	iyilerinizde
	ayrılma	iyinizden	iyilerinizden
	tamlayan	iyinizin	iyilerinizin
3. çoğul	yalın	iyisi iyileri
	belirtme	iyisini iyilerini
	yönelme	iyisine iyilerine
	bulunma	iyisinde iyilerinde
	ayrılma	iyisinden iyilerinden
	tamlayan	iyisinin iyilerinin

Türetilmiş kavramlar

• iyice,
• iyici,
• iyicik,
• iyili,
• iyisiz,
• iyiyken,
• iyiyle,
• iyiyse

Çeviriler

iyi

• Almanca: Gute (de) n
• Fince: hyvä (fi)
• İngilizce: good (en)
• Sunda dili: genep (su)

Belirteç

iyi

1. istenilen, beğenilen, yerinde, yararlı, uygun bir biçimde

   Bunun çocukları iyi çıktıkları için ölünceye kadar babalarına bakmışlar. — M. Ş. Esendal

Çeviriler

iyi

• Almanca: gut (de)
• Fince: hyvin (fi)
• İngilizce: good (en)
• İsveççe: bra (sv)
• Sunda dili: genep (su)
• Tatarca: äybät (tt), i (tt)

  Kırım Tatarcası: aruv (crh), yahşı (crh)

Ön ad

iyi (karşılaştırma daha iyi, üstünlük en iyi)

1. aşırı, bol, çok

   İyi yağmur yağdı.

2. beğenilen, istenilen vasıfları taşıyan, beğenilecek şekilde olan

   Bir aralık iyi fal bildiğimi haremde duyurdum. — F. R. Atay

   Çoğu zaman "iyi huylu insan" diyeceğimize kısaca "iyi insan" deriz. Hâlbuki huyu, karakteri iyi olan, her zaman ahlâken iyi değildir.

3. doğru olan

   İyisi bu işe karışmamaktır.

4. hayırlı, uğurlu haber getiren

   İyi haberi getirince sevincimden alnından öptüm.

5. münasip, uygun, yerinde

   İyi cevap!

6. sağlıklı, sıhhatli

   İyi ve sıhhatli olduğumu bildirebilirsiniz. — N. F. Kısakürek

7. yetecek miktarda olan

   eş anlamlısı: yeterli

   Bu yün, hırka için iyidir.

Atasözleri

iyi

• Borç iyi güne kalmaz
• Güzele kırk günde doyulur, iyi huyluya kırk yılda doyulmaz
• İyi evlat babayı vezir, kötü evlat rezil eder
• İyi insan sözünün üstüne gelir
• İyi nasihat verilir, iyi ad verilmez
• İyi olacak hastanın hekim ayağına gelir
• Kırk serçeden bir kaz iyi

Deyimler

iyi

• burnu kokuyu iyi almak,
• iyi etme,
• iyi gün dostu

Türetilmiş kavramlar

iyi

• iyi hâl kâğıdı,
• iyi huylu,
• iyi kalpli

Çeviriler

iyi

• Afrikaanca: goed (af)
• Almanca: gut (de)
• Arapça: طَيِّبَة‎ (ar) d (ṭayyibe) ،طَيِّب‎ (ar) e (ṭayyib) ؛حَسَنَة‎ (ar) d (ḥasene) ،حَسَن‎ (ar) e (ḥasen) ؛جَيِّدَة‎ (ar) d (ceyyide) ،جَيِّد‎ (ar) e (ceyyid)
• Azerice: yaxşı (az)
• Bulgarca: добър (bg) e (dobǎr)
• Çekçe: dobrý (cs) e, dobrá (cs) d, dobré (cs) n
• Çince: 好 (zh) (hăo)
• Danca: god (da), godt (da)
• Endonezce: baik (id), bagus (id)
• Esperanto: bona (eo)
• Estonca: hea (et)
• Farsça: خوب‎ (fa) (χub)
• Felemenkçe: goed (nl), goede (nl)
• Fijice: vinaka (fj)
• Fince: hyvä (fi), runsas (fi)
• Fransızca: bon (fr) e, bonne (fr) d
• Gagavuzca: ii (gag)
• Galce: da (cy)
• Guanarice: porã (gn)
• Hintçe: aššu (hi) (aššu)
• İbranice: טוב‎ (he) (tov)
• İdo: benigna (io), bona (io)
• İngilizce: abundant (en), good (en), plentiful (en)
• İnterlingua: bon (ia)
• İspanyolca: bueno (es), buena (es)
• İsveççe: bra (sv)
• İtalyanca: benissimo (it), buono (it)
• Japonca: いい (ja), 良い (ja), よい (ja)
• Karaçay-Balkarca: cahşı (krc)
• Katalanca: bo (ca), bona (ca)
• Keçuva dili: allin (qu)
• Korece: 좋은 (ko) (cho-eun)
• Kürtçe: baş,çê (ku)
• Latince: bona (la), bonum (la), bonus (la)
• Lehçe: dobra (pl), dobre (pl), dobry (pl)
• Macarca: jó (hu)
• Norveççe: god (no)
• Özbekçe: яхши (uz) (yaxshi)
• Portekizce: bom (pt) e, boa (pt) d
• Rumence: bun (ro) e, bună (ro) d
• Rusça: хороший (ru) (xoroşiy)

  Kiril: добро (sh) (dobro)

  Latin: dobro (sh)

• Slovakça: dobrá (sk), dobré (sk), dobrý (sk)
• Sunda dili: genep (su)
• Tayca: ดี (th) (dee)
• Türkçe:

  Eski Türkçe: edgü, edgülüg, edgülük, körklüg

  Osmanlı Türkçesi: ایو‎ (ota)

• Türkmence: gowy (tk)
• Ukraynaca: добрий (uk) (dobrıy)
• Yunanca:

  Modern Yunanca: αγαθός (el) (agathós), καλός (el) (kalós)

Kaynakça

• Türk Dil Kurumuna göre "iyi" maddesi