Vikisözlük sitesinden
Ayrıca bakınız:

Çince[değiştir]

[değiştir]

  1. baş

Japonca[değiştir]

Kanji[değiştir]

(sınıf 2 “Kyōiku” kanji)

  1. (anatomi) baş
  2. büyük hayvanlar için sayaç sözcük

Okunuşları[değiştir]

Birleşimleri[değiştir]

Köken 1[değiştir]

Sözcükteki Kanji karakterleri
あたま
Sınıf: 2
kun’yomi
Vikipedi
Vikipedi
hakkında Japonca Vikipedi'de ansiklopedik bilgi bulabilirsiniz.

Muhtemelen Eski Japonca bilinmeyen bir sözcüğünden devralındı. İlk defa on ciltli MS 934 Wamyō Ruijushō eserinde görüldü.[1]

Tam kökeni bilinmiyor. Bazı teoriler:

  • (a tama, tam çevirisi cennet, gökyüzü + top) birleşiminden. Bu durum sesbilimsel açıdan şüphelidir, aynı sözcüğünün a olarak değil de geleneksel olarak ama veya ame olarak okunması gibi.
  • 当て (ate ma, tam çevirisi bir şey ile temasa geçmek + boşluk, açıklık), burada başa bir moksibüsyon noktası olarak gönderme yapılır. Bu da aynı zamanda sesbilimsel açıdan şüphelidir, ate okunuşundan ata okunuşuna geçme durumu eylemin anlamında bir değişikliği gerektirmektedir. Anlamsal açıdan da bir şüphe mevcuttur, (ma) sözcüğü özellikle bir boşluğu veya açıklığı nitelemektedir.
  • (ate ma, tam çevirisi asil + boşluk) birleşiminden, vücudun en önemli bölümüne atıfta bulunulmaktadır. Fakat, (ma) sözcüğünün bu şekilde kullanılması sorunludur. Ayrıca, (ate, asil) sözcüğü MS 900'lerde The Tale of the Bamboo Cutter eserinde görülürken, (atama) sözcüğü bıngıldak anlamında MS 938 tarihli Wamyō Ruijushō yazısında görülmekte, bu aralıkta hem anlamsal hem de sesbilimsel açıdan bir değişim gerçekleşmesi düşük bir ihtimaldir.[1][2]

Tarihi açıdan, bu sözcük ilk defa bıngıldak anlamında ortaya çıktı, kafatasının kemikleri henüz kaynaşmamış bir yetimin başının üzerindeki yumuşak bölge kastedilir. Bu nedenle, daha olabilirliği yüksek bir birleşim 当た (ata, tam dokunmayan, tam temasa geçmeyen, muhtemelen 当つ (atsu) geleneksel eyleminin ve 当たる (ataru, dokunmak, temasa geçmek) modern kökünün 未然形 (mizenkei, tamamlanmamış biçim) fosilleşmiş biçimi) + (ma, boşluk, aralık, açıklık) olabilir.

Söyleniş[değiştir]

[değiştir]

(あたま) (atama)

  1. baş (vücut bölümü)
  2. (anatomi) kafatasının bıngıldak bölümü
Deyimler[değiştir]

Köken 2[değiştir]

Sözcükteki Kanji karakterleri
かしら
Sınıf: 2
kun’yomi

Eski Japonca bilinmeyen bir sözcüğünden devralındı.[1] Tek başına MS 759'dan sonrasındaki Man'yōshū yazısında ve MS 712 tarihli Kojiki yazısında sayaç sözcük olarak görüldü.

Farklı yazılışlar[değiştir]

  • (oyuncak bebeğin başı):

Söyleniş[değiştir]

Sayaç sözcük[değiştir]

(かしら) (kashira)

  1. bir baş, insanları sayarken ya da büyükbaş hayvanlar ve diğer canlıları

[değiştir]

(かしら) (kashira)

  1. başın tamamı
  2. patron, lider
  3. bir Çin karakterinin üstü
  4. oyuncak bebeğin başı
Uğradığı değişimler[değiştir]

頭 köküne ait Çin radikal adları:

Köken 3[değiştir]

Sözcükteki Kanji karakterleri
かぶり
Sınıf: 2
kun’yomi

かぶり (kaburi, kaplama; şapka, taç) sözcüğünden hem anlam hem de köken olarak, kanjide 被り veya şeklinde okunur.

Söyleniş[değiştir]

[değiştir]

(かぶり) (kaburi)

  1. baş
Deyimler[değiştir]

Köken 4[değiştir]

Sözcükteki Kanji karakterleri
かぶ
Sınıf: 2
düzensiz

(かぶ) (kabu, kafa tutmak; köklerine), genel anlam olarak da katlanmak kullanılır.[1]

Söyleniş[değiştir]

[değiştir]

(かぶ) (kabu)

  1. baş
Uğradığı değişimler[değiştir]
  • (かぶ) (kabuku, birini boyun eğmek; birinin dikkatini çekmek için olağandışı giyinmek veya davranmak; kabuki yapmak)

Köken 5[değiştir]

Sözcükteki Kanji karakterleri
つぶり
Sınıf: 2
düzensiz

(tsubu, yuvarlak bir şey, bir tanecik gibi), 禿ぶ (tsubu, kel olmak, birinin kafasının yuvarlak olması fikrinden), 円ら (tsubura, yuvarlak, ön ad), 潰れる (tsubureru, yuvarlak olmak, yıpranmak veya yırtılmaktan, veya çarpmaktan) birleşimlerinden.[1]

Bazı kaynaklar[2] bu sözcüğün 円ら (tsubura, yuvarlak, ön ad) kökeninden geldiğini açıklar. Fakat, sesbilimsel ve anlamsal açıdan bu durumla çelişmekte (/a/ sesinden /i/ sesine dönüşerek, son ekini bir ada dönüştürmek yerine ön ada dönüştürür). Modern tsubureru eylemi, dilin eski versiyonlarında tsuburu biçimine sahiptir. için tsuburi okunuşu daha büyük ihtimalle bu daha eski eylemden adlaştırıldı, normalde olan eylemlerden ada dönüşme kuralları bu dönüşümde geçerlidir.

Söyleniş[değiştir]

  • (Düzensiz okunuş)

[değiştir]

(つぶり) (tsuburi)

  1. baş

Köken 6[değiştir]

Sözcükteki Kanji karakterleri
つむり
Sınıf: 2
düzensiz

Yukarıdaki tsuburi okunuşundan. /b/ okunuşu /m/ sesine dönüştü.

Söyleniş[değiştir]

[değiştir]

(つむり) (tsumuri)

  1. baş
  2. baştaki saç

Köken 7[değiştir]

Sözcükteki Kanji karakterleri
つむ
Sınıf: 2
düzensiz

Yukarıdaki tsumuri sözünün kısaltması.[1]

Söyleniş[değiştir]

  • (Düzensiz okunuş)

[değiştir]

(つむ) (tsumu)

  1. baş
Uğradığı değişimler[değiştir]

Köken 8[değiştir]

Sözcükteki Kanji karakterleri
こうべ
Sınıf: 2
kun’yomi

/kamipe//kampe//kaube//kɔːbe//koːbe/

(kami, yukarıdaki) veya (kami, saç) sözcüklerinin (muhtemelen) (pe, yer, yön) son ekiyle birleşiminden.[1][2][4]

Alternatif olarak, belki de (kabu, baş) + (ue, yukarısı) birleşiminden geliyor olabilir.[1]

Söyleniş[değiştir]

Farklı yazılışlar[değiştir]

[değiştir]

(こうべ) (kōbe) (geleneksel kana かうべ)

  1. baş
Uğradığı değişimler[değiştir]

Köken 9[değiştir]

Sözcükteki Kanji karakterleri
どたま
Sınıf: 2
düzensiz

(do, daha iyi-, genellikle aşağılayıcı bir anlamda kullanılır) + (atama, baş) birleşiminden.

Söyleniş[değiştir]

[değiştir]

(どたま) (dotama)

  1. (aşağılayıcı) baş
Kullanım notları[değiştir]

Genellikle hiragana yazılışında どたま şeklinde okunur.

Köken 10[değiştir]

Sözcükteki Kanji karakterleri

Sınıf: 2
on’yomi

/du//d͡zu//zu/

Orta Çince bilinmeyen bir sözcüğünden . 呉音 (goon) okunuşu, büyük ihtimalle daha önceden nakledildi.

Söyleniş[değiştir]

[değiştir]

() (zu) (geleneksel kana )

  1. baş
Kullanım notları[değiştir]

Bu kullanım genellikle birleşik sözcüklerde görülür, örnek olarak 頭痛 (zutsū, baş ağrısı).

Deyimler[değiştir]

Köken 11[değiştir]

Sözcükteki Kanji karakterleri
とう
Sınıf: 2
on’yomi

Orta Çince bilinmeyen bir sözcüğünden . 漢音 (kan'on) okunuşu, büyük ihtimalle daha sonradan nakledildi. İlk /d/ sesinin /t/ sesine dönüşümü Çincenin sözcüğü tekrar nakletmesinin bir sonucudur. Modern Mandarin okunuşu tóu, Kantonezce tau4, Min Nan dili tao5.

Söyleniş[değiştir]

Sayaç sözcük[değiştir]

(とう) ()

  1. belli büyük hayvanların veya çiftlik hayvanlarının sayaç sözcüğü; "baş"
  2. böcekler için sayaç sözcük (yalnızca biyolojide)

[değiştir]

(とう) ()

  1. baş
Uğradığı değişimler[değiştir]

Kaynakça[değiştir]

  1. a b c ç d e f g 1988, 国語大辞典(新装版) (Kokugo Dai Jiten, Revised Edition) (Japonca), Tōkyō: Shogakukan
  2. a b c ç d e f g ğ h ı i j k 2006, 大辞林 (Daijirin), Üçüncü Baskı (Japonca), Tōkyō: Sanseidō, →ISBN
  3. a b c ç d e f g ğ h ı 1998, NHK日本語発音アクセント辞典 (NHK Japonca Okunuş Aksanları Sözlüğü) (Japonca), Tōkyō: NHK, →ISBN
  4. 1995, 大辞泉 (Daijisen) (Japonca), Tōkyō: Shogakukan, →ISBN

Ek okumalar[değiştir]